فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای ۱

دریافت کامل مقاله

در میان تمامی مباحث مربوط به شهر پایدار، مبحث حمل‌ونقل شهری در اولویت قرار دارد. حمل‌ونقل در واقع موضوعی محوری در زندگی ما و نیز یکی از مشکلات جدی است که با آن روبه‌رو هستیم. نظر به اینکه بافتتاریخیو کهنهستهمرکزیاغلبشهرها، کهعناصرارزشمندوباستانیشهررادر خود جای‌ دادهوبه‌مثابههویتوپیشینهشهرونداناست بامشکلاتمتعددکالبدی، اقتصادیواجتماعیمواجه است و سهولتدسترسیفیزیکیوبصریبهاین بخشازشهر،می‌تواند موجبارتقاسطح شاخص‌های کیفیت محیطشود؛ لزوم توجه به سیاست‌هایجدیدشهرسازی در امر برنامه‌ریزیحمل‌ونقلاز طریقدسترسیپیاده، دوچرخهوحمل‌ونقلعمومی رادر این‌گونه از بافت‌ها نشان می‌دهد.

سکونتگاه‌های غیررسمی در ایران همانند بسیاری از کشورهای در حال ‌توسعه، نمودی از روند رو به رشد نابرالبری‌های فضایی و افزایش فقر در شهرهاست. از این شیوه سکونت، در شهر تبریز می‌توان به بخش‌هایی از شمال شهر اشاره نمود که با مکانیسم خاص خود، به‌سرعت در حال گسترش‌اند. از این‌رو هدف این مقاله سنجش فقر اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین شمال شهر تبریز و مقایسه آن با شهر تبریز می‌باشد. تحلیل حاضر از نظر نوع توصیفی – تحلیلی و از نظر ماهیت کاربردی می‌باشد که با توجه به مؤلفه‌های مورد بررسی، رویکرد غالب بر تحقیق از نوع کمی است. جامعه آماری حاشیه‌نشینان شمال شهر تبریز در سال ۱۳۹۰ می‌باشد و داده‌های این پژوهش از سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ مرکز آمار ایران (بلوک‌های آماری) استخراج ‌شده است.

در پژوهش حاضر روند نابرابری‌های فضایی در تهران موردبررسی قرار می‌‌گیرد. برای بررسی فضاهای نابرابر شهری در تهران، توزیع شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و مطلوبیت فضا و رابطه آن‌ها مورد بررسی قرار می‌‌گیرد. این شاخص‌ها از تحلیل ثانویه نتایج تفصیلی سرشماری‌های نفوس و مسکن و طرح‌های جمع‌آوری اطلاعات قیمت و اجاره مسکن در سال‌های ۱۳۷۵، ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ بر اساس مدل سطح‌بندی موریس محاسبه می‌‌شوند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که توزیع مطلوبیت فضا با توزیع شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی رابطه معناداری دارد، به‌طوری‌که این رابطه در هر سه دوره سرشماری تأیید می‌‌شود. گرچه توزیع شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی در طی ۱۵ سال موردبررسی متوازن‌تر می‌‌شود، ولیکن در توزیع شاخص مطلوبیت فضا تغییر محسوسی رخ نمی‌‌دهد