نشریه پژوهش های برنامه ریزی شهری شماره ۴

 

 

 

 

 

 

 

 

«فضای عمومی» موضوع در حال رشد دامنة متنوعی از رشته‌های علوم اجتماعی و علوم انسانی است. هر رشته‌ای فضای عمومی را از طریق لنزهای متفاوت و با علایق خاص و نگرانی‌های پیش رو می‌بیند. دانشمندان سیاسی برای نمونه بر دموکراسی و حقوق در فضای عمومی تمرکز دارند. جغرافی‌دانان بر حس مکانی و نامکانی، حقوق‌دانان بر مالکیت و دسترسی در مکان‌های عمومی، جامعه‌شناسان بر تعاملات انسانی و محرومیت اجتماعی تأکید دارند و غیره. بنابراین، برای فهم فضای عمومی باید از مجموعۀ متنوعی از رویکردهای چندرشته‌ای (میان‌رشته‌ای) استفاده کرد. در کنار این، ترکیب اصطلاح «فضای عمومی» با دو کلمۀ «فضا» و «عمومی» و ارتباط آن با کلماتی مانند «مکان» و «مردم» بر ابهام و پیچیدگی این مفهوم افزوده است. با اذعان به این چندگانگی و تفاوت، نخستین هدف این مقاله تلاش برای روشن‌ کردن مفاهیم فضای عمومی با توجه به ماهیتِ پیچیدۀ این اصطلاح و ارائۀ تعریف جدیدی برای آن است. هدف دوم مقاله، معرفی الگویی معاصر برای گونه‌شناسی فضای عمومی با در نظر داشتن گستردگی مفهوم آن و با توجه به تعریف ارائه‌شده از فضای عمومی است. مقالۀ حاضر از نوع مقالات مروری است.

 

دریافت کامل مقاله

یکی از مهم‌ترین موضوع‌ها برای پیش‌بینی آب مورد نیاز یک منطقه در آینده، انتخاب مهم‌ترین شاخص‌ها و تعیین وزن آنهاست. در فرایند تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) در انتخاب مدل برای تصمیم‌گیری، نمی‌توان به همۀ شاخص‌هایی که احتمال دارد مؤثر باشند توجه کرد؛ زیرا این کار ممکن است از لحاظ زمان اجرا یا دقت برای موضوع تحقیق بهینه نباشد. از طرفی موضوع بررسی میزان آب مورد نیاز یک منطقه پیچیده و مهم است؛ لذا برای رسیدن به این مهم باید از بهترین مدل و شاخص‌ها استفاده کرد. هدف این پژوهش انتخاب مهم‌ترین شاخص‌ها با استفاده از شبیه‌سازی مونت‌کارلو و روش الکتری و سپس نحوۀ پراکندگی میزان آب مورد نیاز مناطق شهر کرمانشاه در سال ۱۴۰۰ با استفاده از سیستم استنباط فازی است. از روش الکتری برای انتخاب مهم‌ترین شاخص‌ها و از روش مونت‌کارلو برای تعیین وزن شاخص‌های انتخابی استفاده شده است. در این تحقیق ۱۰ شاخص طبیعی و زیرساخت انسانی برای توسعۀ شهر کرمانشاه انتخاب شده و با استفاده از نظرسنجی ۴۰ کارشناس خبره ارزش‌دهی شده‌اند. روش الکتری این شاخص‌ها را فیلتر کرده است و با استفاده از شبیه‌سازی مونت‌کارلو میزان عدم اطمینان نظرسنجی کاهش داده شده و وزن شاخص‌ها نسبت به هم رتبه‌بندی شده ‌است. نتایج حاکی از آن است که پاسخ دو مدل سیستم استنباط فازی و مدل تلفیقی مونت‌کارلو- استنباط فازی با هم اختلاف زیادی دارند و استفاده از نتایج مدل مونت‌کارلو- استنباط فازی برای مدیریت منابع آبی ریسک کمتری دارد.

 

 

بررسی و تحلیل گسترش شهر با استفاده از داده‌های چندزمانه از جمله مباحثی است که در مطالعات شهری و برنامه‌ریزی برای آیندۀ شهر اهمیت زیادی دارد. هدف از این مطالعه، بررسی میزان گسترش کالبدی شهر مشهد، شناسایی ماهیت اراضی تغییریافته به کاربری شهری، تعیین جهات اصلی رشد و همچنین بررسی الگوی رشد این شهر در بازۀ زمانی ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۲ است. بدین ترتیب، با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست (۱۳۶۶، ۱۳۷۹ و ۱۳۹۲) طبقات پوشش و کاربری زمین برای شهر مشهد و اطراف آن استخراج شد و با استفاده از تکنیک کشف تغییرات به روش مقایسه پس از طبقه‌بندی تصاویر، تغییرات اراضی کشاورزی و اراضی بایر به کاربری شهری شناسایی گردید. سپس با استفاده ار تکنیک‌های آمار منطقه‌ای میزان گسترش شهر و ماهیت تغییرات در جهات جغرافیایی مختلف به‌دست آمد. از سال‌ ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۲، بر اساس نتایج، ۶۷/۳۳۴۳ هکتار از اراضی کشاورزی و ۱۱/۶۹۶۴ هکتار از اراضی بایر به کاربری شهری تبدیل شده است. جهات اصلی گسترش شهر در این بازۀ زمانی، به‌ترتیب جهات شمال غرب، غرب و شرق بوده است.

بی‌شک قسمت عمده‌ای از عناصر تشکیل‌دهندۀ سیمای هر شهر مبلمان آن است. اجزایی که گذشته از کاربردهای خاص خود به زیبایی و انتظام شهر نیز سامان می‌بخشند. طبعاً شکل‌گیری عناصر بصری که تصویر هر شهر را به‌وجود می‌آورند خاطره‌ای را برای هر بیننده در ذهن باقی می‌گذارند و شناسایی این تصورات ذهنی می‌تواند در برنامه‌‌ریزی آیندۀ شهری اثرگذار باشد. لذا با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر سعی بر آن دارد تا محله‌های شهری ابرکوه را با توجه به رضایتمندی ساکنان از استانداردهای مبلمان شهری سطح‌بندی کند. روش تحقیق در این بررسی از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و آمار و اطلاعات آن از طریق روش‌های میدانی به‌دست آمده است. جامعۀ آماری این پژوهش شامل خانوارهای ساکن محله‌های نه‌گانۀ شهری ابرکوه بوده‌اند و بر اساس فرمول کوکران ۲۶۳ نمونه خانوار به منظور جمع‌آوری اطلاعات تعیین شد. همچنین آزمون پیش‌آهنگی برای به‌دست آوردن ضریب اعتبار پرسش‌نامه انجام گرفت که ضریب اطمینان آلفای کرونباخ آن ۷۶/۰ به‌دست آمد که حاکی از مناسب بودن ابزار پژوهش بوده است.

 

توسعة فیزیکی شهرها در ارتباط مستقیم با بستر طبیعی و عوارض ژئومورفولوژی است و بسیاری از شهرهای ایران از نظر توسعة فیزیکی با محدودیت‌های ژئومورفولوژی مواجه‌اند. شهر جدید پردیس واقع در استان البرز در فاصلة ۳۰ کیلومتری شمال شرقی تهران و در مسیر جادة تهران شمال واقع شده است. هدف از انجام این پژوهش مطالعه و بررسی پتانسیل‌ها و محدودیت‌های توسعة ژئومورفولوژیکی شهر جدید پردیس است. روش تحقیق بر پایة روش توصیفی- تحلیلی و با انجام مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی و استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی AHP و توسط نرم‌افزار GIS Arc صورت گرفته است. با استفاده از شاخص‌های شیب، کاربری اراضی، ارتفاع، فاصله از گسل، فاصله از حوضة زه‌کشی، فرسایش و زمین‌شناسی، نقشة پهنه‌بندی مناطق دارای پتانسیل گسترش آتی شهر پیشنهاد شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که بخش وسیعی از محدودة فعلی شهر مورد مطالعه روی موانع طبیعی مشکل‌آفرین واقع شده است و مکان‌های دارای پتانسیل گسترش فیزیکی آتی شهر در بخش‌های شمال شرقی و شمال و شمال غرب قراردارد.