زندان قصر
معمار:نیکلای مارکف
موقعیت:ایران،تهران
وضعیت:ساخته شده
کاربری اولیه:زندان
کاربری فعلی:موزه
تاریخ ساخت:۱۳۰۷
تاریخ تغیر کاربری:۱۳۹۱
درباره پروژه زندان قصر
باغموزه قصر که سابقاً زندان قصر نامیده میشد، اولین زندان متمرکز تهران بود. این زندان هم اینک تعطیل شده و تحت عنوان باغ موزه قصر که در بزرگراه شهید صیاد شیرازی، خیابان پلیس قرار دارد به عنوان یکی از مراکز فرهنگی، تاریخی و هنری کشور مورد بازدید عموم است.
تاریخچه
در زمان ریاست سوئدیها بر شهربانی (نظمیه) تهران، زندان نظمیه در محل اداره شهربانی (بخشی از وزارت امور خارجه فعلی) در میدان توپخانه واقع بود. این زندان مرکب از دو یا سه اتاقک کوچک معروف به حبس نمره یک و چند اتاق و یک زیرزمین برای زندانیان عمومی بود.با ایجاد حکومت رضا شاه، محل قبلی تکافوی خیل عظیم زندانیان را نمیکرد؛ لذا سرتیپ درگاهی، رئیس نظمیه تقاضای یک محل وسیع برای ایجاد زندان تهران را نمود. محلی که برای اینکار در نظر گرفته شد قصر قاجار (حدفاصل سه راه زندان، پل سیدخندان، خیابان شریعتی و خیابان پلیس فعلی) بود که دارای ساختمانهای قدیمی و وسیع و متروکه بود. این مجموعه که در سال ۱۱۶۸ خورشیدی ساخته شده بود، محل مناسبی برای ایجاد زندان تشخیص داده شد؛ و بین ارتش، مخابرات و زندان تقسیم گردید.
تغیرات در سیر زمان
زندان قصر در تاریخ ۱۱ آذرماه ۱۳۰۸ به دست رضا شاه افتتاح گردید. فاز اولیه زندان که در آن زمان افتتاح شد ۱۹۲ اتاق بود با گنجایش ۸۰۰ زندانی. بعدها و تا زمان ساخت زندان اوین در دهه چهل، این زندان تنها زندان پایتخت بود. در این دوران زندان قصر توسعه زیادی پیدا کرد. پس از انقلاب اسلامی ایران این زندان محل حبس زندانیان غیر سیاسی بود.در سال ۱۳۸۳ این زندان تعطیل وشهرداری شروع به تخریب بخشهایی از زندان نمود که با پیگیری کانون زندانیان سیاسی قبل از انقلاب با ثبت زندان به عنوان آثار ملی در سازمان میراث فرهنگی از تخریب آن جلوگیری شد. البته در این میان تا قبل از ثبت محل، زندان زنان سیاسی تخریب شدنهایتاً در سال ۱۳۹۱ به وسیلهٔ شهرداری نهران بر اساس طرح معماری و ایده مفهومی شاخه تجربی معماری کلانشهر به باغ موزه تبدیل گردید و در تاریخ ۱۴ آبان ماه ۱۳۹۱ با حضور شهردار تهران رسماً افتتاح گردید.