سنجش تاب آوری کالبدی و عملکردی در حفاظت از بازار تاریخی تهران

انتشار کتاب سنجش تاب آوری کالبدی و عملکردی در حفاظت از بازار تاریخی تهران

نویسنده: نجلا درخشانی
ناشر: افرود
تاریخ انتشار: ۱۳۹۷
تیراژ: ۱۰۰۰ نسخه
قیمت: ۶۰/۰۰۰ تومان

مقدمه کتاب سنجش تاب آوری کالبدی و عملکردی در حفاظت از بازار تاریخی تهران

بازار یک سیستم مناسب اجتماعی و اقتصادی است و از نظر شهرسازی نیز مقامی بسزا دارد.(شفقی، ۱۳۸۵: ۳۹) وجود بازار در شهرها بیانگر ارزش، رشد و جریان زندگی است،(زنگی‌آبادی، ۱۳۹۱: ۱۵) که کیفیات کالبدی و عملکردی موجود در آن قابل توجه می‌باشد. «بازار از مشخصه‌های مهم شهرهای تاریخی محسوب می‌شود که کماکان با گذشت قرن‌ها ارزش و اعتبار خود را از دست نداده است(قطریان، ۱۳۸۳: ۲۶)». الگوی کالبدی بازارها از نظم اندیشیده شده‌ای برخوردار بوده است. در واقع ریخت و ساختار کالبدی بازارها در انطباق با ضرورتهای بخش‌های اقتصادی و اجتماعی شکل گرفته است. (حبیبی، ۱۳۸۹: ۲۷)

کالبد و عملکرد بازار در کتاب سنجش تاب آوری کالبدی و عملکردی در حفاظت از بازار تاریخی تهران

بازار تاریخی تهران از سبزه‌میدان شروع شده و تا خیابان مولوی ادامه دارد. و تمامی راسته‌های اصلی بازار در این مسیر شکل گرفته و امتداد یافته‌اند. «بازار تهران که از دوره‌ی صفویه شکل گرفته و در دوران قاجار گسترش یافته(حبیبی، ۱۳۸۹)»، به‌عنوان مرکز تجارت شهر بوده و اکنون نیز با همان کالبد اما گسترش یافته، همچنان مرکز تجاری کلان‌شهر تهران و حتی ایران محسوب می‌شود. ساختار کالبدی بازار تاریخی تهران (همانند سایر بازارهای تاریخی) بر گرد سه عنصر کانونی معروف ارگ، مسجد جامع و راسته بازار اصلی شهر نمود پیدا کرده است. در بازار تاریخی تهران دو وجه کالبد و عملکرد و تأثیر این دو بر هم بسیار حائز اهمیت می‌باشد. بازار تهران به‌لحاظ کالبدی با حالات مختلفی از نحوه‌ی مرمت و حفاظت مواجه بوده است.

فرسودگی در بازار تهران

برخی از راسته‌ها در عین عدم مرمت جامع، تاب آورده‌ و به‌صورت اصیل باقی مانده‌اند لیکن با فرسودگی مفرط روبه‌رو هستند. بعضی از اجزاء و پیکره‌ی فضاهای بازار مرمت شده‌اند و برخی نیز بواسطه‌ی نوسازی‌ها و بازسازی‌های صورت پذیرفته، تغییر شکل یافته‌اند. به‌لحاظ کارکردی و فعالیتی نیز بازار تهران با گونه‌های مختلفی از تغییر مواجه بوده است. برخی از راسته‌های بازار همچنان در تشابه با گذشته‌ی اصیل خود به فعالیت ادامه می‌دهند اما برخی از راسته‌ها و اندام‌های بازار با تغییرات اساسی در کیفیت و فعالیت مواجه هستند.

عمده فعالیت ها در بازار تهران

فعالیت‌ها در بازار تهران عمدتاً به‌صورت تخصصی در کنار یکدیگر در فضای راسته‌ها شکل گرفته‌اند و اکثر راسته‌های بازار به صنوفی خاص از کسبه تعلق دارند. براساس مطالعات صورت پذیرفته‌ی پیشین در بازار تهران در سال ۱۳۸۳، تعداد واحدهای فعالیتی بازار روبه تکثیر مداوم داشته به‌طوری‌که در دوره‌ای ۲۴ ساله‌ حدفاصل سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۸۳هـ.ش. تعداد واحدهای فعالیت در بازار تقریبا دو برابر شده است. (مهندسین مشاور باوند،۱۳۸۳) لذا بازار تاریخی تهران در پی چنین تغییرات چشم‌گیر در کیفیات عملکردی با حالت‌های مختلفی از تغییر کالبد و ساختار مواجه بوده ‌است. حالت‌های مختلف ایجاد شده در کالبد و عملکرد فضاهای بازار تاریخی تهران مسأله‌ای است جدی و مؤثر در کیفیت حیات آتی آن که لازم است مورد بررسی و برنامه‌ریزی واقع شود.