نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی 48 پاییز 1396 بخش 2
فهرست مقالات در نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
مقاله ۱۱ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
ارزیابی و مکانیابی فضای سبز شهری با استفاده از GIS و روش AHP (مطالعه موردی: شهر گرگان) | علیرضا لادن مقدم
شهر یک نوع اجتماع طبیعی و دارای اکوسیستم پیچیده از فعالیت های انسان است. فضای سبز شهری بخش تشکیل دهنده اکوسیستم طبیعی شهری است. پژوهش ها نشان داده است که فضای سبز شهری می تواند محصولات جسمی و روانی، حفظ فعالیت های انسانی و بدن و ذهن سلامت شهروندان را فراهم کند. بر این اساس و با توجه به اهمیت فضای سبز در شهرها در پژوهش حاضر به دنبال بررسی و مکان یابی فضای سبز در شهر گرگان هستیم. در این پژوهش با استفاده از معیارهایی همچون فاصله از رودخانه، فاصله از مراکز درمانی، فاصله از مراکز تجاری، فاصله از مراکز ورزشی وزن هر معیار محاسبه شده است. سپس داده های مکانی در نرم افزار GIS به لایه های جدید اطلاعاتی تبدیل شده اند. بعد از آن جهت انتخاب مکان بهینه فضای سبز شهری گرگان هر کدام از معیارها بر اساس ارزش و اهمیت آن ها در مکان یابی فضای سبز در روش AHP و AHP فازی به لایه های اطلاعاتی وزن داده شد. لایه های اطلاعاتی وزن داده شده بر اساس هر معیار نهایتا در قالب نقشه هایی ارایه شده است که بهترین مکان برای احداث فضای سبز شهری گرگان را پیشنهاد میکند.
مقاله ۱۲ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
تحلیل ادراک بصری بر پایه هندسه نقوش آجرکاری پشت بقل ایوانهای مسجد حکیم اصفهان با رویکرد گشتالت | بهناز سرتیپی، نیما ولیبیگ
آدمیان برای برقراری ارتباط با یکدیگر و محیط پیرامون از راههای گوناگون استفاده میکنند، یکی از این راهها استفاده از حواس بینایی است. مکتب روانشناسی گشتالت در زمینه ادراک بصری بسیار تأثیرگذار است چرا که دستگاه عصبی انسان سادهترین طرح در هر وضعیت را بر میگزیند و این امر در هندسه نقوش آجری نیز قابل مشاهده است و تحلیل آن میتواند ساختار بصری نقوش آجرکاری را آشکار سازد. در واقع رویکرد گشتالت راهکاری جهت چگونگی تاثیر نحوه و زاویه چینش و نوع آجرهای به کار رفته و همچنین نحوه توزیع رنگها بر ادراک بصری پشت بقل ایوانهای مسجد حکیم اصفهان به شکل معناداری ارائه میدهد. در این زمینه پژوهشگران دیگر ادراک بصری را در تابلوهای نقاشی و نقاشیهای خیابانی بررسی کردهاند و از دیدگاه هندسه نقوش آجرکاری و با در نظر کرفتن گشتالت بررسی نشدهاست. این مقایسه برای نخستین بار ادراک بصری را از دیدگاه هندسه نقوش آجرکاری پشت بقل ایوان های مسجد حکیم با رویکرد گشتالت مورد بررسی قرار میدهد. روش تحقیق پژوهش از نوع کیفی و براساس هدف کاربردی است و به تحلیل ادراک بصری هندسه نقوش آجرکاری برپایه اطلاعات کتابخانهای و میدانی میپردازد. به این ترتیب ابتدا دادههای پژوهش در زمینه ساختار بصری و هندسه نقوش آجرکاری استخراج شده و سپس تحلیلها براساس قوانین گشتالت بر روی نقوش انجام میگیرد. در نتیجه تحلیلهای انجام شده مشاهده شد که قوانین گشتالت به میزان زیادی در هندسه نقوش آجرکاری وجود دارد.
مقاله ۱۳ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
بررسی و تبیین نقش رفتار اخلاقی در اجرای خط مشی های سازمانی جمعیت هلال احمر جنوبشرق ایران (استانهای کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان) | نسرین پیرمرادی، سنجر سلاجقه
جمعیت هلال احمر در حوزه اخلاق و ارزشهای بشردوستانه تلاش می نماید کرامت انسانی، نوعدوستی، صلح و تفاهم، همبستگی اجتماعی و خدمات داوطلبانه و نقش سازنده جوانان را ترویج و در زمینه کاهش آلام انسانی و خدمت رسانی به افراد و اقشار نیازمند و محروم فعالیت های انساندوستانه امدادی و ظرفیت سازی خود را در نقش سازمان معین دولت به جامعه ارایه نماید. این مطالعه با هدف بررسی و تبیین نقش رفتار اخلاقی بر اجرای خط مشی در این سازمان انجام شد. پژوهش حاضر با توجه به هدف از نوع تحقیقات کاربردی و با توجه به نحوه گردآوری داده ها جزو تحقیق توصیفی از نوع تحقیق همبستگی و خاصه مدل یابی معادلات ساختاری است که نمونه آماری آن شامل تعداد ۳۲۴ نفر از کارکنان سه استان کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان از طریق نمونه گیری خوشهای متناسب با حجم نمونه انتخاب شده بودند. دادهها بوسیله دو پرسشنامه رفتار اخلاقی و اجرای خط مشی های چهار حوزه عملکردی این سازمان که با استفاده از نظر خبرگان و روش دلفی آماده شده بود، جمعآوری و از طریق نرم افزار SPSS 23 , AMOS 23 و آزمون T تک نمونه ای و همبستگی پیرسون تحلیل شدند.
مقاله ۱۴ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
تبیین نشانهشناسی بازار ایرانی (تبیین و ایجاد روشی برای خوانش معماری بازار) | آویده طلایی، فرح حبیب *، سید مصطفی مختاباد امرئی
معماری برای بهرهگیری از روشی برای جلوگیری از ایجاد دلالتهای نامناسب، هویتهای دوگانه و گسست معنا، بهصورت گسترده دستبهگریبان نظریات و مقولههای نشانهشناختی شده است. نشانهشناسی دانشی است که پدیدههای اجتماعی، فرهنگی (مانند معماری) را همانند یک متن میپندارد و روشی را جهت خوانش آن ارائه میدهد. خوانش نشانهشناختی معماری، به دنبال بازتولید طرح بر اساس ارتباط بین لایهها و بر اساس برداشت انتزاعی مخاطب است. بهمنظور بررسی معنا و کارکرد بازار ایرانی که یکی از عناصر مهم و تأثیرگذار در شهرهای ایرانی است و دارای عملکردهای متعدد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، کالبدی و فرهنگی است، امکان بررسی آن در قالب رویکردهای تحلیل متن مانند زبانشناسی و نشانهشناسی وجود دارد. متنِ بازار ایرانی دارای ویژگیهای دلالتی است؛ به عبارتی خود متن و عوامل سازندهی آن همگی دارای قابلیت تداعی معنا هستند. روش تحقیق مقاله حاضر، توصیفی- تحلیلی است که از روش استدلال منطقی با ابزار گردآوری اطلاعات: کتابخانهای و اسنادی بهره برده است. تحقیق حاضر به دنبال تبیین و ایجاد روشی برای خوانش معماری بازار بر اساس روش نشانهشناسی است؛ بهگونهای که تبیین نشانهشناسی بازار ایرانی بتواند رویکردی جدید را جهت خوانش معماری ایرانی بهمنظور ارتقای کیفیت محیط، رقم زند. بدین منظور چهار رویکرد در این زمینه قابلشناسایی است که نتایج تحقیق نشان میدهد؛ رویکرد نشانهشناسی لایهای (پیدایشی) در بین سایر رویکردهای نشانهشناسی (پوزیتویستی، ساختارگرایی، پساساختارگرایی و پیدایشی ) رویکرد مناسبتری جهت خوانش معماری بازار ایرانی است.
مقاله ۱۵ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
تدوین اصول و راهکارهای ارتقا امنیت پیادهراه ها در بافت تاریخی شهر رشت در جهت ارتقا کیفیت فضاهای شهری | الهام پورمهابادیان، حسن احمدی *، سید یوسف امیری
یکی از مباحث اصلی در شهر ایجاد امنیت برای کلیه شهروندان است. این مهم ارتباط تنگاتنگی با کیفیت فضاهای شهری دارد به گونه ای که یکی از مولفه های اصلی سنجش کیفیت فضاها، بررسی میزان امنیت در آن ها است. میزان امنیت در بافت های تاریخی که در قلب مناطق متراکم شهرها واقع شده اند، اهمیت خاصی پیدا میکند، چرا که کیفیت محیط زندگی بیشتر مردم در این مکانها سنجش می شود. هدف این تحقیق، تدوین اصول و راهکارهای ارتقا امنیت در پیادهراهها در بافت های تاریخی میباشد. این پژوهش از دارای نمونه موردی می باشد و شهر رشت و پیاده راه علم الهدی به همراه بافت تاریخی اطراف آن به عنوان نمونه انتخاب شده اند. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی بوده و جمعآوری دادهها، به روش کتابخانهای انجام شده است. در این پژوهش پس از شناخت و تحلیل ویژگی های شهر رشت و پیادهراه علم الهدی، مولفه هایی در جهت ارتقا امنیت و ارتقا کیفیت فضاها در نظر گرفته شده است و در انتها راهکارهایی در این زمینههای مختلف خوانایی، تنوع، انعطاف پذیری، سرزندگی، نفوذپذیری، حس تعلق و ایمنی در ارتباط با ارتقا امنیت پیشنهاد گردیده است.
مقاله ۱۶ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
بررسی جایگاه حیاط در معماری اقلیمی بناهای مسکونی شهری با تاکید بر اقلیم سرد و خشک ایران | افشین رئیسی دهکردی
عناصر معماری بومی، بیش از هر عامل دیگری، تحتتاثیر عوامل محیطی و اقلیمی شکل گرفتهاند. اقلیم به عنوان یک عامل تعیین کننده موجب پدید آمدن گونه های متفاوت معماری در مناطق اقلیمی مختلف شده است. «حیاط» یکی از عناصر معماری مسکونی بومی است که نقشی اساسی در حیات بشری خاصه در ایران و معماری ایرانی داشته است؛ چنانچه در مناطق مختلف و تحتتاثیر شرایط محیطی، ساختار اقلیمی متفاوتی بهخود گرفته است. اهمیت این عنصر از آنجهت است که به عنوان یک فضای معمارانه، میتواند رابط میان فضاهای زیستی و فضای خارج بوده و با تاثیر در شرایط محیطی، خود بهعنوان یک خردهاقلیم عمل نماید. بر این اساس، در این مقاله با روش «توصیفی- تحلیلی» و روش «تحلیل محتوای کالبدی» به بررسی جایگاه و نقش حیاط در معماری اقلیمی ایران خاصه در بناهای مسکونی پرداخته شده و در اقلیم سرد و خشک نتایج مربوط به جایگاه آن در طراحی همساز با اقلیم مورد اشاره قرار گرفته است و در پایان نیز نتایج مربوط به این بررسی به تفصیل مورد تبیین کیفی و مفهومی قرار گرفته است.
مقاله ۱۷ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
تبیین راهکارهای موثر در بکارگیری ادراکات حسی در فرایند طراحی معماری با رویکرد پدیده شناختی | نجمه زبردستان *، خسرو موحد، هادی کشمیری
در رویکرد پدیده شناختی توجه به ماهیت پدیده مهم است. در نتیجه ثبت داده ها و قابلیتهای محیط به گونهای که بتوانند خواص خود را حفظ نمایند، کلیدی است. از اینرو ادراکات حسی و راهکارهای بکارگیری آنها در فرایند طراحی از اهمیت ویژهای برخوردار است. از سوی دیگر ارائه راهکارهای اصلی در تبدیل داده های کمی به کیفی و موثر در روند طراحی پدیده شناسانه و خلق معماری متکی بر ادراکات حسی ملاک عمل است. مسیر اصلی این پژوهش براساس نحوه برخورد با ادراکات حسی موجود در فضا به گونهای است که بتواند طراح را در روند طراحی بی واسطه با پدیده ها یاری رساند. با توجه به بررسیهای صورت گرفته می توان از جمله بهترین راهکارهای دستیابی به این مهم را انتخاب گزینههای حسی در سایت دانست. دادهها میتوانند به صورت نقاط و محدودهها و کریدورهای حسی در سایت عمل نمایند و از نیروهای مستتر در سایت نشات گرفته و طراح را در مسیر طراحی یاری رسانند. اینکه مسیر فرایند طراحی چگونه طراحی گردد و این رویکرد چگونه تاثیر گذار باشد با ارائه مدل های فرایند طراحی که معماران تعریف می نمایند، هماهنگ می گردد.
مقاله ۱۸ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
تبیین مولفههای خلاقیت در معماری معاصر ایران بعد از انقلاب اسلامی | شهاب ایلکا، کاوه بذرافکن *، حسین سلطانزاده
امروزه مقوله آفرینشگری و خلاقیت از موضوعات اساسی در معماری است که بررسی شکلگیری و چگونگی بروز آن مورد توجه است. آفرینشگری و ابداع هم از ضرورتهای پویایی هر هنر و منجمله معماری است که مراتب بروز و مفهوم آن در فرایند شکلگیری و ماحصل آن اهیمت دارد. در این مقاله به موضوع آفرینشگری در معماری معاصر ایران بالاخص در دوران بعد انقلاب و زمینه های بروز آن پرداخته می شود. روش تحقیق، «توصیفی- تحلیلی» است که از ابزار گردآوری داده مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و تحلیل آثار معماری ایران استفاده شده است. در پایان نیز به مولفه های و عناصر خلاقیت آفرین در معماری ایران اشاره شده و نکاتی چند در این رابطه مورد اشاره قرار گرفته است.
مقاله ۱۹ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
ارزیابی و تحلیل کارکردپذیری الگوی باززنده سازی پایدار در احیای میراث صنعتی معاصر | ریحانه نیلی، داراب دیبا *، محمد جواد مهدوی نژاد، آزاده شاهچراغی
عدم توجه و تخریب یادمانهای صنعتی نه تنها مخاطرات محیطی و اجتماعی را به دنبال داشته بلکه در پی آن حساسیت جامعه نسبت به این آثار فرهنگی را از بین برده است، بشر امروز باید خود را در به روز آمدن این میراث مسئول دانسته و در بازآفرینی آن مشارکت داشته باشد. افزایش پیچیدگی در تخریب میراث صنعتی و نادیده شدن بناهای مذکور، پژوهش حاضر را به مطالعه و بررسی پتانسیلهای بالفعل این میراث هدایت میکند تا بتوان پس از ارزیابی، با بهره گیری از گزینه های پیشنهادی مانع از نابودی این آثارگردد، در این راستا استفاده مجدد و تغییر کاربری با اطمینان بیشتر انتخاب گردیده و در حفظ و نگه داری ارزش های فرهنگی– اجتماعی میراث صنعتی گامی جدی برداشته می شود. اساسا فرسودگی ضمن افول حیات میراث صنعتی خاطرات جمعی را میزداید این درحالیست که احیای میراث صنعتی با بهبود حیات محیطی، اقتصادی و اجتماعی هم راستاست و حفاظت و توسعه میراث فرهنگی را ممکن می سازد. حال با هم افزایی سه محور اقتصاد، فرهنگ – اجتماع، زیست محیط، پایداری اقتصادی، با هدف گریز از فقر و فرسودگی بنا و بهره وری اقتصادی فراهم شده، همچنین با بازگرداندن سرزندگی محیطی، مشارکت و تعاملات فردی به پایداری اجتماعی می انجامد، در جریان این پویش، بازآفرینی و حفاظت از محیط زیست و محوطه میراث صنعتی، پایداری محیطی را همراه خواهد داشت.
مقاله ۲۰ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
نشانهشناسی معانی صریح و ضمنی در بازنمایی معماری قاجار با استفاده از نظریهی هال در معماری | سید مجتبی شجاعی، مهرداد متین
امروزه، هیچگونه گریزی از بازنمایی معماری به عنوان دستآوردی برای بیانکردن واقعیت معماری وجود ندارد. تصاویر همچون مصادیقی با کارکردهای شبهزبانی، برای ایجاد بازنماییها در معماری همواره موردنیاز یک معمار بوده و هستند تا او بتواند آنچه را که در ذهن خود میانگارد، به چیزی قابل دریافت برای دیگران نیز تبدیل کند و این خود دلیل اصلی دشواربودن شناخت نشانههای معماری بهشمار میآید. در این جستار بهدلیل آغازین بودن دوران قاجار در انتقال گونههای بازنمایی معماری جدید و همچنین به سبب اقبال زیاد شاهان قاجار و درباریان به مسالهی تصویر، میزان اهمیت این دوران درتغییرات بازنمایی معماری ایران مضاعف شده و مسیر پژوهش به سمت عوامل شکلگیری و رشد این گونه از بازنمایی تمایل مییابد. هدف از این پژوهش بررسی بازنماییهای معماری قاجار و شناخت خصوصیات آنها در این دوران با توجه به اهمیت آن به مسالهی تصویر است. با توجه به آغاز و رشد زبان تصویری در معماری قاجار خصوصاً از دوران ناصری به بعد، فرضیه ی شکلگیری نوعی بازنمایی جدید و تغییر معانی صریح و ضمنی بازنماییهای قبلی در این مقاله مورد سنجش قرار میگیرد و پرسش اصلی این میباشد که در بازنمایی معماری قاجار و درروند تغییر رمزگان معماری این دوران، روشهای بیان تصویری جدید در معماری چه تاثیری بر روی بازنمایی معماری داشتهاند و خود دارای چه خصوصیات اساسی هستند؟