نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی 49 زمستان 1396 بخش 3
فهرست مقالات در نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
مقاله ۲۱ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
سنجش احساس امنیت شهروندان در شهر جدید هشتگرد | علیرضا بزرگوار، کرامتاله زیاری *، مسعود تقوایی
امنیت، احساس آرامش و اطمینان از عدم تعرض به جان، مال و سایر حقوق انسان است. این ارزش انحصاری، یکی از ضرورتهای زندگی فردی و اجتماعی است. به دنبال افزایش جمعیت و گسترش شتابان شهرنشینی و تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ناشی از آن ، ناهنجاری های اجتماعی در شهرها به طور سرسام آوری افزایش یافته است. هدف این پژوهش تحلیل احساس امنیت در شهروندان شهر جدید هشتگرد به منظور سنجش میزان ایمنی شهر و آگاهی یافتن سیاست گذاران، تصمیم سازان و تصمیم گیران از این مساله می باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران ۵۶۷ نفر محاسبه شده است. شیوه نمونهگیری در این تحقیق روش نمونه گیری تصادفی و خوشهای و ابزارگردآوری اطلاعات از طریق پرسش نامه محقق ساخته بود. نتایج پژوهش حاضر بیانگر آن است که میان دو متغیر جنس با میزان احساس امنیت رابطه معنی داری وجود دارد. چنانچه زنان نسبت به مردان در شهر جدید هشتگرد احساس امنیت کمتری دارند. تفاوت معنا داری بین گروه های سنی و احساس امنیت و همچنین میزان درآمد ماهیانه خانوار و احساس امنیت در شهر جدید هشگرد وجود دارد. بنابراین محله های دارای پایگاه اجتماعی و اقتصادی پایین و همچنین گروه های آسیب پذیر از جمله زنان و کودکان در شهر جدید هشتگرد از میزان احساس امنیت پایین تری برخوردار هستند.
مقاله ۲۲ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
تحلیل رتبه رقابت پذیری مکانی شهری مراکز استان های ایران بر پایه تحلیل مولفه اصلی (PCA) | فاطمه السادات افصححسینی، حسین ذبیحی *، لعلا جهانشاهلو
باوجود پیچیده بودن مفهوم رقابت پذیری، هدف آن تا حدودی مشخص و قابلیت برتری یافتن بر سایر رقبا می باشد. چهار مولفه رقابت پذیری شهری عبارتند از: اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، محیطی و مکانی. هدف کلی در این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر ارتقاء رقابت پذیری مکانی شهری می باشد. از دیدگاه سازمان ملل سه روش مختلف برای معلوم کردن عوامل واقعی رقابت پذیری شهری وجود دارند. با توجه به پارادایم تحقیق، که اثباتگرایی است، روش کمی/آماری از میان سه روش مطرح شده انتخاب گردید. شاخص های مکانی رقابت پذیری شهری عبارتند از هیپسوگرافی، شرایط مکان، دسترسی، و زیرساخت داده مکانی. تحلیل مولفه اصلی، روش تحلیل داده های تحقیق با استفاده از نرمافزارهای SPSS، Minitab و XLSTAT می باشد. پنج مولفه اصلی اول ۰.۸۷ واریانس را توضیح میدهند؛ لذا بررسی پنج مولفه اصلی اول کفایت میکند و رتبه بندی بر اساس مولفه اصلی اول صورت میپذیرد. از جمله پیشنهادهای این تحقیق برای تحقیقات آتی این است که با توجه به وجود تفاوت در مدل مدیریت شهری در سطوح مختلف شهرهای کشور، معیارها و ملاکهای رقابتی آنها با توجه به شرایط جمعیتی، اقلیمی، فرهنگی و سیاسی آن به طور خاص تهیه و تنظیم شود.
مقاله ۲۳ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
صیانت از جمعیت شهری در برابر تهدیدات دشمن با رویکرد پدافندغیرعامل (مورد مطالعه کلانشهرتهران) | حمیدرضا ارشادمنش
صیانت از سرمایههای انسانی در مدیریت شهری باعث حفظ دارائیهای مادی یا معنوی انسانی میشود و مقاومت و پایداری مردمی در برابر تهدیدات باعث ارتقاء توان ایستادگی، دوام و استحکام مردمی در برابر مخاطرات بوده و استقلال هر جامعه در باور توانمندیها و شناخت توانائیها و در نهایت با اتکاء به خود بوده و دغدغه و مسئله اصلی این تحقیق فقدان یک الگوی مدون علمی بومی میباشد. سؤال اصلی تحقیق «صیانت از جمعیت شهری در برابر تهدیدات دشمن با رویکرد پدافندغیرعامل چیست» میباشد. نوع این تحقیق کاربردی- توسعهای است. روش انجام این تحقیق از رویکرد آمیخته شامل دو رویکرد کیفی مبتنی بر روش دلفی بعلاوه مطالعه اسنادی و کتابخانهای و رویکرد کمی با تمرکز بر روش توصیفی- پیمایشی میباشد. جامعه آماری را صاحبنظران، خبرگان و اعضای هیئت علمی کشوری و لشگری تشکیل دادند. حجم جامعه آماری ۱۵ نفر و از بین آنها براساس فرمول کوکران ۹ نفر انتخاب شده است.
مقاله ۲۴ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
بازخوانی حیاط خانه ایرانی بر اساس نظریه بوم شناسی فرهنگی | محمدرضا عطایی همدانی، وحید شالی امینی *، مهدی حمزه نژاد، ویدا نوروز برازجانی
پراکندگی پژوهشهای معاصر معماری که با ورود شرقشناسان به سرزمینهای کهن آسیایی از جمله ایران آغاز شده است. در مطالعات محققین بومی نیز به چشم میخورد. میتوان این پراکنده گوییها را محصول اثباتگرایی و تجربهگرایی علم مدرن دانست. در نظریات پسا اثباتگرایی سعی شده است از نگاهی کل نگر به ارتباط بین علوم دقت شود و بوم شناسی فرهنگی از چنین دیدگاهی نظرات پراکنده محققین بویژه بوم شناسان و فرهنگ شناسان را به هم مرتبط ساخته است. روش تحلیل دادهها کیفی با تحلیل محتوا است و روش گردآوری دادهها اسنادی می باشد. ارتباط الگوی سکونت و به تبع آن معماری با بوم و انسان قابلیت ورود بوم شناسی فرهنگی در تحقیقات معماری را نشان میدهد که بویژه در پژوهش های معماری پایدار موضوعیت و ضرورت دارد. پژوهش حاضر ضمن معرفی بوم شناسی فرهنگی عوامل محیطی و فرهنگی همبسته را بعنوان مدلی برای بازخوانی الگوی سکونت و محصولات کالبدی آن که در اینجا حیاط خانه ایرانی است بکار می برد و در پاسخ به عوامل و علل مؤثر در شکل گیری و تثبیت و توسعه الگوی حیاط خانه ایرانی، تکنولوژی، نوع معیشت و جهان بینی را معرفی می کند و آنها را همبسته با عوامل محیطی نظیر توپولوژی، اقلیم و مکان جغرافیایی می داند.
مقاله ۲۵ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
بررسی تاثیر عوامل مؤثر (فرهنگی، منابع انسانی) بر عملکرد کارکنان شهرداری اهواز | محمدرضا مردانی، قنبر امیر نژاد، زهرا اشرف پوری
هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر عوامل مؤثر منابع انسانی و فرهنگ سازمانی بر عملکرد کارکنان است. جامعه آماری این تحقیق را ۱۵۰۰ نفر از کارکنان شهرداری اهواز (کارشناس به بالا) تشکیل می دهد که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، روش نمونه گیری تصادفی ساده ای، ۳۰۵ نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب خواهند شد. روش پژوهش حاضر بر اساس هدف، کاربردی و بر حسب نحوه گردآوری دادهها از نوع تحقیقات توصیفی به شمار میآید، و از حیث ارتیاط بین متغیرهای تحقیق از نوع علی و به طور مشخص مبتنی بر مدلیابی معادلات ساختاری است. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه می باشد. پرسشنامه های مورد استفاده در این تحقیق (فرهنگ سازمانی: دنیسون، ۲۰۰۰؛ منابع انسانی: انگو و همکاران، ۲۰۰۸؛ و عملکرد کارکنان: طراحی با نظرات اساتید خبره) میباشد. روایی ابزار تحقیق با مشاوره با خبرگان و کارشناسی بدست آمد، و همچنین برای تعیین پایایی پرسشنامهها به کمک آلفایکرونباخ پایایی کل پرسشنامه ها بدست آمد. به منظور سنجش متغیرهای تحقیق نیز از پرسشنامه و روشهای تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS و LISREL بهره گرفته شده است.
مقاله ۲۶ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
اتمسفر فضا در پدیدهشناسی به مثابه فضای بدون سطح | امیر حسین امینی، حسین سلطان زاده
مقاله ۲۷ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
بررسی محدودیتهای حقوق مالکانه در قانون شهرداریها | مهدی علیزاده، سید محسن بهشتیان
حقوق مالکانه از ادوار گذشته، یکی از مهمترین مسائل مورد چالش بین اشخاص و دولتها به مفهوم عام کلمه بوده است. در اعصار مختلف به طرق گوناگون، مالکیت خصوصی اشخاص با دخالت دولت ها تحدید و در مواردی سلب شده است به طوری که این مداخلات، در زندگی خصوصی اشخاص به عنوان یکی از مخاطرات غیر قابل انکار به شمار می رود. این پژوهش با بررسی مفهوم حقوق مالکانه در شرع و قانون و جایگاه آن در برابر منافع عمومی، به معرفی عوامل محدودکننده مالکیت خصوصی در قانون شهرداری ها پرداخته است و با اشاره به مصادیق محدودیتهای موجود، ضمانت های احکام صادره و قواعد آمره در قانون شهرداری ها را مورد واکاوی قرار داده است. مطالعه منابع و ماخذ حقوقی، ناکارآمدی و قدیمی بودن قوانین مدیریت شهری را نشان می دهد که روزآمدی این قوانین موجبات ساماندهی بخشی از مشکلات این حوزه را فراهم می نماید. همچنین آموزش و آشنا نمودن شهروندان با فرهنگ شهرنشینی و مقررات این حوزه می تواند دولت ها را در اعمال مدیریت و اجرای قوانین یاری نماید. پذیرش این معنا که تحدید حقوق مالکانه، برای تأمین ایمنی، سلامتی و آسایش زندگی شهری و برخورداری یکسان آحاد جامعه از تسهیلات و تجهیزات و خدمات عمومی شهری اجتناب ناپذیر است زمینه های نیل به شهری مطلوب را میسر می سازد. نتایج این پژوهش می تواند به طور کاربردی برای برنامه ریزان حوزه مدیریت شهری به کار گرفته شود.
مقاله ۲۸ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
بررسی تاثیر کیفیت نظام ارتباطی پروژه بر میزان احساس مشارکت تیم پروژه | حسن ریحانی همدانی، مهرداد سرهادی
مشارکت به عنوان یک راهکار کارآمد در سطوح مختلف و در حوزههای متعدد مدیریت، به ویژه مدیریت پروژه توانسته است پاسخ جامعی را در برابر انتقادهای جریان پست مدرنیسم از مدیریت مدرن فراهم نماید. اما آنچه کمتر به آن توجه شده است موضوع زیربناها و عوامل تاثیرگذار بر بهبود مشارکت است. عواملی که شناسایی آنها می تواند تاثیر چشمگیری بر امکان ارائه راهکارهای عملیاتی و اثربخش در جهت بهبود پدیده مشارکت داشته باشد. این تحقیق با هدف پرکردن این شکاف در ادبیات موضوع بر نقش تعیین کننده کیفیت نظام ارتباطی پروژه بر بهبود احساس مشارکت تیم پروژه به عنوان یک عامل مهم و تقویت کننده مشارکت متمرکز شده است. برای این منظور با رویکرد کمی و با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی داده های میدانی گرد آورده شدهاند و از آزمون عاملی به منظور شناسایی عوامل شکل دهنده دو مفهوم کیفیت نظام ارتباطی و همچنین احساس مشارکت تیم پروژه استفاده شده است. بر مبنای نتایج حاصل از آزمون عاملی زمینه برای ارائه راهکارهای عملی و آزمون فرض تحقیق فراهم شده است. در نهایت آزمون فرض تحقیق با استفاده از ضریب هبستگی پیرسون نشاندهنده همبستگی مثبت بین کیفیت نظام ارتباطی پروژه و احساس مشارکت تیم پروژه است.
مقاله ۲۹ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
تدوین و اعتبارسنجی شاخصهای بومی حکمروایی خوب روستایی | سید عارف موسوی، مصطفی طالشی *، علیرضا دربان آستانه
حکمروایی خوب روستایی رهیافتی تطبیقی است که از طریق رفتار و قاعده مندی و نهادینه شدن پاسخگویی، مشارکت مردمی، شفافیت، قانونمندی، مسئولیت پذیری، اجماع محوری و مانند اینها تحقق پذیر است. بر همین اساس می توان حکمروایی خوب روستایی را کنش و واکنش متقابل مسئولان و برنامه ریزان در سطح کلان و خرد برای اجتماعات محلی با مردمی که از برنامه های توسعه متاثر می شوند تعریف نمود. قدر مسلم اینکه اهمیت و ضرورت واکاوی حکمروایی روستایی بدون شناسایی، تدوین و اعتبار سنجی شاخصهای بومی و تاثیر گذار تحقق پذیر نخواهد بود. از اینرو، این مقاله در صدد تدوین و اعتبار سنجی شاخصهای حکمروایی خوب روستایی است تا برنامهریزان و محققان بتوانند در مطالعات مدیریت توسعه روستایی یا ارزیابی پروژههای روستایی از این مولفه ها، شاخصها و گویهها که به تأیید کارشناسان مسایل روستایی رسیده است، استفاده کنند.
مقاله ۳۰ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۹
بررسی اثر بخشی شیوه های کاهش ترافیک در کلانشهر تهران و ارائه راهکارهای مناسب جهت کاهش ترافیک (مطالعه موردی منطقه ۲ تهران) | علیرضا حلاجیان *، سید جمال الدین دریاباری
امروزه با افزایش خودروها و رشد سفرهای درون شهری، ساماندهی و مدیریت ترافیک به یکی از مهمترین ضرورتهای مدیریت شهری تبدیل شده است. ترافیک پدیده ای ناخوشایند است که زاییده رشد فزاینده ماشینی شدن و افزایش شهرنشینی است. از طرفی رشد روز افزون تولیدات خودرویی و عدم دوربینی لازم در ایجاد خیابان ها و معابر مناسب باعث شد که نتایجی از جمله ایجاد تراکم ترافیکی، کاهش بازده حمل و نقل، افزایش زمان مسافرت، آلودگی و مصرف بیش از حد انواع سوخت های فسیلی را به همراه داشته باشد. به همین منظور کارشناسان مربوط می کوشند تا با برنامه ریزی های کارآمد، استفاده از ظرفیت های موجود و افزایش بهره وری سیستمها؛ سبب کاهش ترافیک در شهرها شوند. هدف از این پژوهش بررسی اثر بخشی شیوه های کاهش ترافیک منطقه ۲ شهر تهران است. پژوهش حاظر از نوع تصیفی- تحلیلی میباشد و اطلاعات با استفاده از روش اسنادی و کتابخانهای به جمع آوری شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارشناسان میباشد و با توجه به و میسر نبودن امکان اجرای تحقیق بر روی کل جامعه، از روش نمونهگیری تصادفی چند مرحلهای استفاده شده است و اطلاعات بدست آمده با استفاده از روش دلفی و تکنیک روشهای تصمیمگیری چند معیاره تاپسیس تحلیل شده است و نتایج نشان میدهد که معیارهای آموزش، ارتقای آگاهی شهروندان، تقویت راهکارهای قانونی و ترویج استفاده از وسائل نقلیه عمومی به ترتیب با کسب امتیاز (۰.۷۳۵۱۹۳)، (۰.۶۸۸۹۸۶) و (۰.۶۶۴۴۷)رتبه اول، دوم و سوم را کسب نموده اند.