نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۵۰

آسایش در یک فضای شهری شامل انواعی می­شود که مهمترین بخش آن، آسایش حرارتی به­جهت قابلیت سنجش بهتر به­عنوان تاکید این پژوهش قرار گرفته­است. اما عامل مهمی به­نام سازگاری روانی باعث می­شود افراد خود را با محیط تطبیق دهند. هدف این مقاله بسط تفاوت احساس (بویژه حرارتی) با ادراک و نوع رفتارهای مردم در یک فضای شهری در مواجهه با تغییرات آب­و­هوایی است. روش پژوهش در ابتدا اسنادی و شامل بسط مفاهیم ادراک، آسایش و الگوی رفتاری متاثر از آب­ و ­هواست و سپس با مطالعات پیمایشی و با­روش تطبیقی دو فضای شهری تهران (میدان امام­خمینی و امام­حسین) در دو فصل تابستان و زمستان مورد مطالعه قرار گرفته­اند. بخش آسایش عینی با­کمک برداشت داده­های تابش، باد، رطوبت و دما و شبیه­سازی از طریق نرم­افزار Envimet و مطالعات ادراکی نیز از­طریق پرسشنامه در طیف لیکرت و با حجم جامعه ۴۰۰ نفر، سنجیده شده­است. همچنین داده­های مربوط­به میزان حضور مردم از­طریق آمار تماس­های برقرار­شده در شبکه­های مخابراتی، تخمین زده شده­است. سپس داده­های آماری به­کمک نرم­افزار SPSS تحلیل شده و الگوی مراجعه­به فضاهای مذکور در شرایط گرما و سرما و ساعات روز و همچنین نوع سازگاری فیزیکی آنان و تفاوت معنی­دار بین دمای احساس و ادراک شده، محاسبه شده­است. در­نهایت نیز جمع­بندی و پیشنهادها ارائه شده­اند.

دریافت کامل مقاله

فضای عمومی شهری به عنوان مکان تبلور کنش­های اجتماعی بازتابی از تمایزهای بین گروه­های مختلف اجتماعی است. این کنش ها در ارتباط با منابع درون فضا، نوعی فضاهای انحصاری را به وجود می آورد که با محدود ساختن حضور گروه­های اجتماعی مختلف به مرزبندی فضا انجامیده و به دنبال آن شکلی فضایی به جدایی گزینی می بخشد. پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل موثر بر مرزبندی فضاهای عمومی شهری و بررسی نقش تمایزهای اجتماعی، با تاکید بر رویکردی تلفیقی مبتنی بر آراء اندیشمندانی مانند زیمل و بوردیو، در تلاش است تا به روش آزمون نظریه و براساس مدل طراحی شده مبتنی بر چهارچوب نظری، امکان بررسی فرضیات را فراهم سازد. برای این منظور با تاکید بر معیارهایی نظیر الگوی تعاملات اجتماعی، چگونگی مصرف و انحصاری کردن فضا ، فاصله ی اجتماعی؛ تمایل به تفکیک و جدایی گزینی به شیوه تحلیل مسیر به سنجش رابطه میان مرزبندی اجتماعی و تمایزهای اجتماعی، در محدوده مرکزی شهر تهران پرداخته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که اگرچه تمایزهای طبقاتی پشتوانه ای موثر و غیرقابل انکار بر شکل گیری مرزبندی ها به شمار می روند اما بیش از آن ها این عادت واره ها هستند که مرزها را درون فضاهای شهری ترسیم می سازند.

معماری امروز با توجه به تحولات و تغییرات قرن حاضر، ریشه در گذشته خود ندارد. در تعامل با فرهنگ بومی نبوده و دچار فاصله زیادی با آن گشته است؛ لذا از هیجانات تعلق­زای ساکنین به فضاها کاسته شده و حس تعلق به عنوان عاملی برای تبدیل فضاها به مکان­هایی با خصوصیات حسی و رفتاری ویژه برای افراد کمرنگ گردیده است. علیرغم معماری گذشته که بخشی از فرهنگ در آن نهفته و فرم معماری به عنوان بستری برای انتقال پیام فرهنگی بود. هدف از این پژوهش دستیابی به چیستی روش های بومی سازی ناشی از فرهنگ در معماری گذشته و چگونگی تاثیر آنها در عامل حس تعلق به مکان در معماری امروز می باشد. تحقیق حاضر از حیث ماهیت کیفی بوده و روش آن به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد و از منابع کتابخانه ای و اطلاعات میدانی به منظور جمع آوری اطلاعات بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می ­دهد مولفه های بومی سازی فرهنگ در معماری گذشته ایران عبارتند از: ارتباط چهارگانه با خود، دیگران، طبیعت و خداوند، محرمیت، امنیت، درونگرایی، مرکزیت، انعکاس، هندسه، سلسله مراتب، شفافیت، تداوم و سیر از ظاهر به باطن. پس از تمرکز بر مفهوم حس تعلق به مکان و دسته بندی و تعریف عوامل محیطی، فردی و معنایی تاثیر گذار بر آن پژوهشگر ریشه های مشترک مولفه های بومی سازی فرهنگ را در عوامل فوق می یابد و مدل نظری حاصل از آن تدوین می گردد؛ که با به کارگیری آن ها می توان در ارتقای حس تعلق به مکان فضاهای امروزی موثر واقع شد.

موضوع تولید، تقویت و توسعه فضای شهری مناسب، فعال، پویا و زنده به عنوان یکی از اهداف راهبردی ارتقای کیفیت محیط در محیط­های مصنوع شهری، همواره درصدر کار برنامه­ریزان و طراحان شهری قرار دارد. سرزندگی محیط ­های شهری و حفظ پویایی و طراوت در شهرها نیازمند حضور هرچه بیشتر شهروندان در فضاهای شهری و تعاملات اجتماعی با یکدیگر است. از سویی دیگر، منظر شهرهای بزرگ در طول شبانه­روز، چهره متفاوتی از شهر را در معرض دید کاربران فضاهای شهری قرار می‌دهد: بخشی از این منظر را فعالیتهای جمعی شهری در طول شب شکل می­دهد و بخش دیگر را جنبه­های بصری فضاهای شهری، که در هنگام شب از نظرها پنهان شده و تنها با بررسی و بازخوانش تداوم زندگی شهری در شب قابل رویت است، به­نمایش ‌گذارده می شود. لذا فضاهای شهری به عنوان بستر فعالیت­های جمعی شهروندان و مناظر شهرهای شبانه به کمک هم، تصور مخاطب از شهر را می­سازد که از آن به سیمای شهرهای شبانه­روزی تعبیر می­شود. لذا موارد فوق­الذکر، برجسته­شدن رویکردی به نام «زندگی شبانه» یا خیابانهای ۲۴ ساعته گردیده است که در واقع به تشویق فعالیت­های گوناگون اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در ساعات بیشتری از شبانه­روز توجه دارد؛ لذا هدف از پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر پویایی فضاهای شهری ۲۴ ساعته در محله فرهنگی- تفریحی دربند تهران به عنوان یک فضای شهری می­باشد