مجموعه تجاری، فرهنگی، تاریخی، اداری هارمونی

مجموعه تجاری، فرهنگی، تاریخی، اداری هارمونی
معمار: هارمونی (مرتضی رحیمی فاراب )

موقعیت : ایران – کرج، جنب اتوبان تهران-کرج، میدان استاندارد 
وضعیت : ساخته‌شده
مساخت: ۵۰۰۰ متر مربع
نوع کاربری : تجاری
تاریخ  : ۱۳۹۵
کارفرما: خانه طرح هارمونی
همکاران طراحی: گیلدا ابویی، سولماز توکلی، مینو درویش زاده، آوا رحیمی فاراب،شیدا شاعری،علی شهداد، سهراب گلستانی، سمیرا معدنی، هاله ناصری، سپیده نکیسا، سپیده سادات ولیعهدی
تاسیسات الکتریکی: عباس نظر
سازه: بهرام فتاحی
مسئول عملیات اجرایی: کوروش حاجیلو

---

درباره پروژه مجموعه تجاری، فرهنگی، تاریخی، اداری هارمونی :

مجموعه تجاری، فرهنگی، تاریخی، اداری هارمونی ، بی شک هر اثر ارزشمند ساخت بشر، تنها یک داعیه در سر دارد و آن درک و ارتقای کیفیت زندگی انسان است. هر تصمیمی _بخصوص در حیطه معماری _ اعم از انتخاب اندازه ، رنگ، حضور نور و سایه، تناسبات فضاهای داخلی و خارجی و صورت ظاهری بنا و… و در نهایت مفهومی که اثر منتقل می‌کند، همه و همه وقتی شخصیت می یابد که هدف خود را بهره مندی هر چه بیشتر مخاطب قرار داده باشد. این راز ساختن و آفرینش آثار ماندگار در همه شئون زندگی ماست، گوهر است که هر کس بدان دست یابد، می تواند اثری سودمند، زیبا، زنده و با طراوت و شاید بی زمان بسازد. چیزی که بی گمان بنا به فطرت و غریزه و تجربه هزاران ساله نوع بشر اجتماعی شکل گرفته است.

تاثیر هارمونی در کسب و کار در مجموعه تجاری، فرهنگی، تاریخی، اداری هارمونی 

بنا به شواهد موجود باید اذعان نمود مجموعه هارمونی ترکیب سازگاری است برای ارتقای کیفیت یک کارکرد اجتماعی، جایی است که به ما نشان می دهد می توان حتی درقالب یک کسب و کار، بوی شعر و شعور، طراحی و هنر، بوی قدمت و فرهنگ، بوی احترام به مخاطب و زیستگاه آن و هم چنین مفهوم مسئولیت اجتماعی را به خوبی احساس کرد.

پاسخ مناسب و خلاقانه به محدودیت های بسیار پروژه

پاسخ مناسب و خلاقانه به محدودیت های بسیار پروژه _ بخصوص الزام به ادامه کار بر اساس سازه بجا مانده از بازار روز قبلی _ و هم چنین عکس العمل های خلاقانه تیم معماری، حتی در برابر حوادث پیش آمده در طول اجرا، منجر به آفرینش فضاهایی بکر گردیده که هر بیننده ای را تحت تاثیر قرار میدهد. خشت به خشت آن بازگوی روح، احساس، عشق و انگیزه انسان هایی است که آن را بنا بر جوهر و گوهر خود، همچون موسیقی بداهه، سروده اند. اکنون این مجموعه از معدود بناهای تجاری در جهان می باشد که رویکردهای فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و زیست محیطی در آن بسیار پر رنگ می باشد.

مروری بر تاریخچه سایت پروژه مجموعه تجاری، فرهنگی، تاریخی، اداری هارمونی

در آبان ماه ۱۳۱۶ قراردادی میان دولت ایران و کنسرسیوم دماگ،کروپ از آلمان برای احداث یک واحد فولادسازی در کرج امضا و تاسیسات آن بین سال‌های ۱۳۱۸ تا ۱۳۱۹ خورشیدی بنا شد. اصل کارخانه در تاریخ ۳ مرداد ۱۳۸۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران با شماره ی ۱۹۱۷۱ به ثبت رسیده است. مکان پروژه هارمونی که با عنوان “مهمان سرای کارخانه ذوب آهن ” شناخته می شود، در زمان احداث کارخانه ذوب آهن محل اسکان مهندسین آلمانی و شامل ۷ بنای مسکونی بوده است. این بناها و سایر قسمت‌های کارخانه پیش از جنگ جهانی دوم احداث شد، ولی بعدها و پس از توقف احداث کارخانه مدتها به فراموشی سپرده شد.

سال‌ها بعد بر اثر استفاده نادرست و عدم نگهداری عمده قسمت‌های آن تخریب گردید.

معرفی مجموعه تجاری، فرهنگی، تاریخی، اداری هارمونی

این مجموعه به هشت بخش کلی تقسیم میگردد:

نمایشگاه برندهای متنوع مبلمان فضای داخلی.

نمایشگاه مبلمان فضای باز.

نمایشگاه اکسسوری و دکوراسیون.

نمایشگاه فرهنگی و هنری.

فضا ی استراحت و پذیرایی.

ساختمان اداری.

فضای سبز.

بخش های خدماتی

مبانی طراحی چالش ها، رویکردها و تعهدات طراحان

مهمترین عنصر و اساس طراحی و اجرای مجموعه هارمونی، سعی در وفاداری به اصول معماری پایدار است در این راستا می توان به نقاط برجسته ذیل بعنوان نشانه هایی از این مهم اشاره نمود:

تلاش برای کاهش مصرف منابع غیرقابل تجدید پذیر. طراحی با رعایت صرفه جویی در مصرف انرژی.

باز آفرینی مصالح موجود در سایت و نیز مواد و مصالح باقی مانده در کارگاه های تولید و فروشگاه‌های کارفرما.

احیا هویت فرهنگی و بومی و پایبندی به بافت شاخص گذشته آن.

توجه به موقعیت شهری و دسترسی‌ها.

توسعه فضای سبز منطقه و رویکرد معماری سبز در فضاهای داخلی و خارجی.

بسترسازی برای تعاملات اجتماعی و فرهنگی با ایجاد فضایی در جهت کمک به ارتقای فعالیت‌های فرهنگی- هنری.

چالش اصلی پروژه

طراحی کلیه بخش ها هرچند با در نظر گرفتن کارکرد، الزامات و نیازمندی های خاص خود دارای پیچیدگی های فراوانی بود اما چالش اصلی حفظ نظام و یکپارچگی کل مجموعه و اجتناب از ناهمگونی و شکست خط بصری بیننده بود و خوشبختانه این مهم تا حدود بسیار زیادی حاصل گردیده به نحوی که بیننده در عین مشاهده سبک های مختلف معماری فضاها که به اقتضای سبک های مختلف محصولات عرضه شده، ناگزیر است به هیچ روی دچار گسست بصری یا مشاهده فضایی غیر قابل پیش بینی که در تضاد با ماهیت کل مجموعه باشد نمی گردد.

 محل نمایش

انتخاب محل نمایش سبک های مختلف مبلمان با توجه به حساسیت فضا سازی متناسب با آن سبک از یک سو و حفظ یکپارچگی حسی نسبت به کل مجموعه از سوی دیگر و نیز مسیر های افقی و عمودی حرکت در مجموعه هارمونی با هشیاری کامل و در نظر گرفتن پارامترهایی نظیر ابعاد و ارتفاع فضا، نور طبیعی و مصنوعی، رنگ و غیره طراحی گردید .

چالش های مهم پروژه 

یکی دیگر از چالشهای مهم در طراحی این مجموعه تلفیق معماری سنتی بازارهای ایران با معماری مدرن و موخر است. شایان ذکر است محصولات ارائه شده در این مجموعه طیف وسیعی از سبک های مبلمان را در بر می گیرد، از سبک های کلاسیک و نئو کلاسیک گرفته تا سبک های مدرن و پست مدرن و عموما این سبک ها نیازمند فضا سازی هایی است که با فضای معماری سنتی فاصله بسیاری دارد. اما با استفاده از برخی فرم های رایج در معماری سنتی و نیز مصالح شاخص این سبک ، این تلفیق با ظرافت صورت پذیرفته است.

پاره ای از شاخصه های مجموعه هارمونی

در تبیین بیشتر مشخصات و عناصر کلیدی مبانی طرح و در راستای معماری پایدار، به پاره ای از شاخصه های بکار گرفته شده در احداث مجموعه هارمونی به موارد ذیل اشاره میگردد:

 آجرهایی از جنگ جهانی دوم

در ساخت مجموعه هارمونی، از آجرهای به جا مانده از بنای اولین کارخانه ذوب آهن ایران که در جنگ جهانی دوم نیمه کاره رها گردیده بود، به هوشیاری استفاده شده‌است. از جمــله آجرهایی که با رنـگ و بافت منـحصر به فرد خود، شاهد رویدادها و تاریخ منطقه بوده‌اند، به یقین آنها یادگار و میراث دار اولین خشت‌های توسعه صنعتی این کشوراند. خشت به خشت آن‌ها با وسواس و اشتیاق بسیار و حتما به رسم امانت و حفظ میراث گذشتگان، همچون گنجی گرانبها از دل خاک بیرون کشیده و استفاده گردیده است.

 بازیافت و باز آفرینی خلاقانه

از مصالح و مواد به جا مانده در طول سال‌ها در کارگاه های تولید، انبارها و فروشگاه‌های قبلی و مصالح و مواد به‌وجود آمده در حین اجرا استفاده مجدد گردید که در نهایت بیش از ۵۰ درصد بنا از بازیافت خلاقانه مصالح ساخته شده‌است.

استفاده از مصالح بازیافتی

استفاده از قطعات شیشه‌ای دست‌ساز ارزشمندی از هنرمندان ایتالیایی که در طی سال‌ها صدمه دیده و یا شکسته شده بودند. آن‌ها الهام بخش واحد طراحی بودند برای اجرای یک نمایش در دل دیوارهای سرد. از چوب‌هایی که در طول اجرای پروژه برای قالب‌بندی سقف‌ها استفاده شده بود، به عنوان عنصری دکوراتیو در طراحی فضای داخلی استفاده گردید.  با استفاده از شیشه‌های باقی مانده در انبارها و گل‌های آسیب دیده در واحد اکسسوری، دیوار مه خلق گردید. نرده‌های چوبی از مصالح بازمانده از صد سال پیش که مجددا استفاده گردید. از درختان خشکیده کهنسالی که پیش از آغاز پروژه وجود داشت، بعنوان جلوه ای از طبیعت در طراحی داخلی استفاده گردید.

کاهش قابل توجه در مصرف انرژی

در بحث صرفه‌جویی انرژی با کنکاش و بررسی‌های فراوان، سرانجام تصمیم گرفته شد با پذیرش ریسکی زیاد، از تلفیق فناوری روز و دانش و تجارب اجدادمان در ایام گذشته ابتکار جدیدی خلق گردد. در بازارهای سنتی ایران، جهت تنظیم و کنترل سرمایش و گرمایش از سقف‌های گنبدی شکل با تعبیه دریچه‌هایی جهت تعویض هوا و انتقال نورخورشید به داخل بازار استفاده میگردید.

فرم هندسی

فرم هندسی و حجمی مجموعه هارمونی نیز این امکان را فراهم آورد تا از این تکنیک دیرپا در طراحی سیستم تهویه مطبوع پروژه استفاده گردد. با الگو برداری از بادگیرهای مناطق کویری ایران، با هدایت آب داخل آبگیر به درون فضا _ضمن افزایش کیفیت بصری در طراحی داخلی_ از این عنصر مهم در تهویه مطبوع مجموعه استفاده گردید. همچنین با استفاده از گیاهان فراوان در داخل مجموعه، بخشی از پالایش و تلطیف هوا به دست طبیعت سپرده شد.
سرمایش _ بزرگترین منبع ایجاد گرما، نورگیر سراسری بسیار بزرگی است که در سقف این مجموعه می‌باشد.

راه حل در صرفه جویی در مصرف انرژی

پس از مطالعات فراوان، با ایجاد شکافی به عرض ۱۰ سانتی متر دور تا دور سقف و همچنین استفاده از سیستم‌های مولد سرمایشی کارخانجات کشت قارچ و گلخانه‌ها و دامپروری‌ها، (با مقداری تغییرات و بهینه کردن آن‌ها) هوای سرد از بیرون به درون جریان خواهد داشت و هوای ورودی تنها راه گریز خود را از آن شکاف ۱۰ سانتی متری سقف خواهد داشت.

جلوگیری از انتقال هوای گرم سطوح بالا

پس بدینوسیله ضمن جلوگیری از انتقال هوای گرم سطوح بالا به پایین، هوای گرم سطوح پایین تر نیز از این شکاف خارج می‌گردد. همچنین با افزودن یک پوشش P.V.C اکرلیک روی سقف گنبدی از جنس پلی کربنات حدود ۶۰ درصد از تابش مستقیم خورشید به داخل کاهش یافته است ، مهمتر آنکه برای هدایت صحیح جریان هوا به تقسیم فضاهای داخلی مبادرت گردیده است که به مصرف بهینه انرژی کمک شایانی نموده است.

گرمایش 

گرمایش _ در فصل های سرد با پوشاندن شکاف ده سانتی متری سقف، بیشترین بهره را از تابش نور خورشید به فضای داخلی به وجود خواهد آمد. با توجه به پوشش محیط خارجی بنا با شیشه‌های دوجداره و رنگی و استفاده تواماً از آجر و پانل‌های عایق در دیوارها، تیم مهندسی با محاسبه انرژی مورد نیاز برای گرمایش تصمیم به استفاده مجدد از موتورخانه قدیمی موجود در سایت گرفتند و با تقویت آن، این منبع را به بهترین گزینه با بالاترین بهره‌وری تبدیل کردند.

روشنایی فضاها

روشنایی فضاها _ مهمترین عنصر روشنایی در مجموعه نور طبیعی خورشید است به نحوی‌که در طول روز بیش از ۷۰ درصد فضاها به هیچ گونه نور مصنوعی نیاز ندارد. برای روشنایی با استفاده از نور مصنوعی نیز از فناوری‌های نوین و چراغهای فوق کم مصرف و پیاده‌سازی سیستم کنترل روشنایی استفاده گردیده است. سایر تکنیکهای صرفه جویی انرژی جهت افزایش صرفه‌جویی در مصرف انرژی، از دیگر فناوری‌ها نیز در بخشهای مختلف استفاده گردید که بطور خلاصه میتوان به استفاده از شیشه‌های دو جداره، هوابندی ساختمان، تعبیه فیلترهای ورودی، کنترل هوشمند روشنایی و آبیاری و کنترل هوشمند تجهیزات مولد سرمایش و گرمایش اشاره کرد.

سبزینگی

این پروژه جزء معدود بناهای تجاری در جهان است که براساس الگوهای زیست محیطی طراحی گردیده است. طراحان با هدف حفظ و احیای بافت و هویت گذشته منطقه، اقدام به کاشت بیش از ۵۰۰۰ درخت و گیاه در داخل مجموعه و اطراف آن نمودند که منجر به توسعه فضای سبز و احیای اکوسیستم گذشته منطقه گردید.

استفاده از گیاهان سبز طبیعی در پروژه

پیرامون توسعه فضای سبز طبیعی در اطراف پروژه بر آن شدیم تا با استفاده از گیاهان متنوع در فضای داخلی و ایجاد جریان آب‌های روان در فضای داخلی، بوجود آورنده‌ی حسی آرام بخش، در فضایی دل‌انگیز و مفرح بوده باشیم تا این امر کمک شایانی به کاهش دما در روزهای گرم سال نموده و در نهایت این اکوسیستم آبی، به آبگیری شبیه دریاچه ارومیه در فضای باز مجموعه ختم می گردد.

 آبگیری شبیه به دریاچه ارومیه

آبگیر مجموعه به هدف یادآوری فاجعه خشک شدن دریاچه ارومیه احداث گردیده است تا هم نمادی از آن دریاچه زنده باشد و هم یادآور نقش حقیقی آن در طبیعت نیز باشیم، اما تمام این زیبایی‌ها به آن جایی ختم می‌شود که از این دریاچه به عنوان پشتیبان اصلی آبیاری برای گیاهان مجموعه و سبزینگی مجموعه، استفاده می‌گردد.

خانه هنر

با توجه به مسئولیت‌های اجتماعی یک برند، و در راستای رسالتی که این مجموعه در تعامل با جامعه برای خود احساس میکند. بخش قابل توجهی از مجموعه بعنوان یک گالری هنری برای نمایش و همایشهای هنری و فرهنگی در نظر گرفته شده است که عموما به رایگان در اختیار هنرمندان و هنرآموزان قرار میگیرد.

 فضای استراحت و پذیرایی

با توجه به وسعت مجموعه، فضایی برای استراحت مراجعان و پرسنل این مجموعه در نظر گرفته شد.

در طراحی این بخش نیز استفاده از عناصر طبیعی و آرام بخشی نظیر آب جاری با ماهی‌هایی که با جنب و جوش خود یادآور جریان سیال زندگی هستند، استفاده گردید.

چشم انداز این فضا به فضای سبز و آبگیر بیرون ساختمان حس طراوتی دوچندان را به استفاده کنندگان القا میکند.