فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱۳

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چند دهه است که کشورهای توسعه‌یافته، جهت دستیابی به توسعه پایدار شهری، توسعه محله‌ای را در قالب فرآیندی مشارکتی و دموکراتیک و منطبق با نیازهای ساکنان شهر در محور برنامه‌های خود قرار داده‌اند. بر همین اساس مدیریت شهری تهران با آگاهی از نقش مؤثر برنامه‌ریزی‌های محلی در توسعه پایدار شهری، اقدام به اجرای طرح ناحیه محوری نموده است. پژوهش حاضر سعی دارد ضمن بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر موفقیت اجرای طرح ناحیه محوری، به نقشی که این طرح در توسعه پایدار محله‌ای ایفا کرده، بپردازد.
روش پژوهش: این طرح به روش پیمایش در بین محلات منطقه ۵ شهر تهران انجام شده و به کمک پرسش‌نامه، اطلاعات مورد نیاز پژوهش از بین کلیه اعضای شورایاری محلات ۲۹ گانه این منطقه گردآوری شد.
یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش نشان داد که بیش‌ترین موفقیت طرح در افزایش قابل ملاحظه ارتباط بین مردم و مدیران شهری، رضایت شهروندان از مدیریت، ارائه آسان‌تر خدمات به شهروندان، افزایش همکاری شهروندان با مسئولان محلی و افزایش مشارکت مردم در امور شهر و در مقابل کمترین میزان موفقیت طرح در واگذاری امور شهری از شهرداری مناطق به نواحی بوده است.
نتیجه‌گیری: طرح ناحیه محوری نقش بسزایی در توسعه پایدار شهری دارد. بدین ترتیب توجه به سرمایه اجتماعی موجود در محله موجب افزایش میزان مشارکت شهروندان در برنامه‌های شهری خواهد شد.

 

دریافت کامل مقاله

طی نیم قرن اخیر، یکی از اثرات فرآیند شهرگرایی شتابان بر ساختار فضایی و جمعیتی کشور، رشد فزاینده تعداد شهرها و همچنین تبدیل مراکز روستایی به نقاط منفصل شهری است؛ این امر باعث بر هم خوردن تعادل توزیع فضایی جمعیت و برنامه ریزی می‌شود و آسیب‌های اجتماعی وسیعی از آن مترتب است. با توجه به عدم وجود هم‌خوانی در این نقاط جمعیتی در زمینه عوامل متعددی چون عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… ، الحاق نقاط روستایی به محدوده شهرها منجر به ایجاد مشکلات عدیده برای مدیریت شهری خواهد شد. از سوی دیگر عدم وجود ضوابط و مقررات یکسان در نقاط شهری و روستایی باعث اختلافات اساسی در نحوه مدیریت این نقاط است که خود عاملی در جهت ایجاد تعارضات خواهد بود. وجود چنین مشکلاتی، مدیریت شهری را در انجام وظایف محوله خود دچار مشکلات عدیده‌ای خواهد کرد. لذا با برنامه ریزی دقیق جهت تعدیل تعارضات پیش آمده می‌توان خدمات بهتری به شهروندان پیشین و جدید ارائه نمود. پدیده الحاق نقاط روستایی به محدوده شهری، اخیراً در روند تهیه و تصویب طرح حوزه‌های شهری استان تهران به صورت چشمگیری گریبان گیر شهرهای این استان گردیده است. لذا این پژوهش با مورد کاوی شهر اسلامشهر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شهرهای استان تهران در صدد بررسی نقش مدیریت شهری و ارائه راهکاری موثر جهت تعدیل این تعارضات می‌باشد.

 

 

زوال شهری که پدیده‌ای جدید در هسته‌های مرکزی شهرهاست در سال‌های اخیر با پیامدهای اجتماعی و کالبدی خاصی همراه است که در بخش مرکزی اراک نیز نمود یافته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی‌های اقتصادی – اجتماعی و تغییرات ساکنین محدوده طی یک دهه می‌باشد، تا از طریق آن چرایی و چگونگی تأثیر پذیری کالبد از محتوا (ساکنان) تبیین گردد.
روش پژوهش: راهبرد پژوهش، قیاسی و روش‌ انجام؛ تحلیلی و همبستگی است. از منابع کتابخانه‌ای و بررسی‌های پیمایشی استفاده شده است. محدوده مطالعاتی بافت قدیمی بخش مرکزی شهر اراک است که جامعه نمونه با استفاده از فرمول تعیین حجم کوکران، تعداد ۳۵۰ نفر از ساکنین با سطح اطمینان ۹۵ درصد و بصورت تصادفی انتخاب شده و به منظور تحلیل داده‌های میدانی، از نرم (SPSS) در قالب آزمون‌های (Chi-Square) و (Cramer) استفاده شده است.
یافته‌ها: یافته‌های تحقیق در دو بخش کالبدی و اجتماعی اقتصادی صورت گرفته است. ریزدانگی و ناپایداری شدید به همراه نفوذناپذیری ۳۰ درصد از قطعات از ویژگی‌های کالبدی محدوده است؛ و همچنین تغییرات منفی جمعیت، کاهش بعد خانوار، بالا بودن نسبت جنسی، بالا بودن گروه کهن‌سال، افت سطح سواد به خصوص در بین زنان، بالا بوده مهاجران مرد و عمدتاً با مبدأ، روستایی، پایین بودن اشتغال و درآمد از ویژگی‌های عمده اقتصادی و اجتماعی خاص محدوده بخش مرکزی است که ارتباط معناداری میان تمام این شاخص‌ها و فرسودگی ابنیه وجود دارد.

توسعه متوازن منطقه‌ای مبنایی برای توسعه پایدار در سطوح و ابعاد مختلف محسوب می‌شود، نظام تخصیص منابع به ویژه ظرفیت‌های صنعتی، نقش مهمی در توسعه منطقه‌ای ایفا می‌نماید و یکی از اهداف اصلی توسعه متوازن و ساماندهی به نظام استقرار جمعیت، آمایش صنعتی فضا از سطح ملی گرفته تا سطح ناحیه‌ای می‌باشد که در تمامی برنامه‌های توسعه پنج‌ ساله مورد تاکید قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی سطوح توسعه منطقه‌ای در سطح استان کردستان که مشتمل بر ۹ شهرستان است و چگونگی توزیع امکانات صنعتی، در ناحیه مذکور می‌باشد.
روش پژوهش: بدین منظور پس از بررسی، انتخاب شاخص‌های مناسب، روش‌های آماری و تکنیک­ تصمیم‌گیری چند شاخص‌های و با استفاده از مدل TOPSIS، به رتبه­بندی توسعه صنعتی و توسعه منطقه‌ای شهرستان‌های مذکور در سال ۱۳۹۰ پرداخته شده است.
یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان می­دهند که در رتبه‌بندی صنعتی شهرستان‌های سنندج و بیجار به ترتیب در رتبه اول و دوم، شهرستان‌های سقز و کامیاران در رتبه آخر قرار دارند.
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از رتبه­بندی شهرستان‌های مذکور نشان می‌دهد که اختلاف فاحشی در سطح توسعه صنعتی این شهرستان‌ها وجود­ دارد به طوری که از مجموع ۸ شهرستان در ناحیه سنندج، اکثریت شهرستان‌ها در سطح پایینی از توسعه صنعتی قرار می‌گیرند.

 

بی‌شک هدف اصلی آمایش سرزمین مدیریت مطلوب فضاست از رهگذر تنظیم رابطه انسان، فضا و فعالیت‌های انسان در فضا، تحقق آمایش سرزمین بیشتر از‌ اینکه مستلزم داشتن یک طرح فنی باشد، مستلزم یک برنامه مدیریت مبتنی بر اصل توازن‌های اقتصادی و فضایی می‌باشد، در این صورت است که آمایش سرزمین می‌تواند تحقق بخش عدالت در فضا و عدالت اجتماعی باشد. امروزه تمرکز شدید جمعیت و فعالیت‌ها در یک یا چند نقطه جغرافیایی از مشخصه‌های بارز اکثر کشورهای جهان سوم به خصوص کشور ایران است. عدم توجه به برنامه‌های بلندمدت و تکیه سیاست‌گذاران به برنامه‌های توسعه بخشی و بعضاً سطحی از موانع اصلی توسعه متوازن کشور است. هدف این مقاله تبیین ابعاد مختلف مدیریت فضایی در فرایند تهیه برنامه آمایش سرزمین می‌باشد برای ‌این منظور مطالعه موردی روی شهرستان ملکان متمرکز شده تا بتواند عملیاتی ساختن موضوع را در حد یک شهرستان یا ناحیه نشان دهد تا مبنایی برای سایر مطالعات در مقیاس استان یا منطقه‌ای باشد.
روش پژوهش: نوع این تحقیق کاربردی و روش آن اسنادی- تحلیلی است، در این تحقیق علاوه بر استفاده از نقشه‌ها در تجزیه تحلیل داده‌ها، بررسی متغیرها، تهیه جداول و محاسبات، از نرم‌افزارهای Spss، Auto CadوArc Viewاستفاده شده است.