فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱
فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره 1 تابستان 1388
فهرست مقالات در فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱
مقاله ۱ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱
بررسی جایگاه سیستم‌های پایدار حمل‌ونقل عمومی و کنترل ترافیک در مدیریت بهینه شهری (با نگاهی به الگوی شهر پایدار) | سید رضا صالحی امیری؛ ندیمه صحفی؛ امیر قندچی
در این نوشتار، پس از آشنایی با تعاریف حمل‌ونقل و سیر تاریخی آن، انواع وسایل نقلیه موتوری، چگونگی استفاده از آنها، ترافیک و ریشه‌ها، و منشأ و مضرات این معضل در شهرهای ایران مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه به سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی و سیاست‌های راهبردی و مزایای آن نگاهی اجمالی انداخته، به تعریف شهر پایدار، توسعه پایدار شهری و ابعاد مختلف آن از منظری نو پرداخته شده است. همچنین با نگاهی به هر یک از وسایل حمل‌ونقل انبوه مسافر – اعم از اتوبوس، قطار، مترو، مونوریل و تراموا – تلاش شده است نکات مثبت و معایب هر یک به اجمال بررسی و سیستم‌های نوین حمل‌ونقل روز دنیا مورد کنکاش قرار گیرند.
مقاله ۲ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱
مروری بر عوامل و علل ناکارآمدی نوسازی بافت‌های فرسوده شهری در ایران؛ نمونه موردی: پروژه نواب | علی اکبر تقوایی؛ زهرا خدایی
در این مقاله ضمن بررسی رویکردها و نظریات مختلف در خصوص مقوله نوسازی شهری به تشریح مسائل بافت فرسوده و علل پیدایش آن پرداخته می‌شود. در ادامه پروژه نواب را به عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های نوسازی شهری در ایران بررسی کرده، مسائل و معضلات این طرح مورد واکاوی قرار گرفته و در نهایت پیشنهاداتی جهت بهبود وضع موجود و ارتقاء کیفیت محیط در این محدوده ارائه شده است.
مقاله ۳ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱
مدیریت کنترل آلودگی صوتی در بزرگراه ها | عباس علی قیومی؛ لیلا خوبان؛ پروین نصیری
رشد بی‌رویه جمعیت، در کنار توسعه صنعتی کلان‌شهرها، مشکلات عدیده‌ای را برای شهرنشینان به ارمغان آورده است که آلودگی صوتی یکی از مهم‌ترین معضلات آن به شمار می‌رود؛ به گونه‌ای که اکنون با گذر زمان، ابعاد آن بیش از پیش نمایان شده و توجه مسئولان ذی‌ربط و طراحان شهری را به خود مشغول کرده است.
در این مقاله به بررسی شیوه‌های مختلف حفاظت فعال و غیرفعال جهت کنترل آلودگی صدا در بزرگراه‌ها اشاره شده و در ادامه به بررسی عوامل مؤثر در به‌کارگیری موانع صوتی در بزرگراه‌ها به عنوان روش کنترلی غیرفعال پرداخته می‌شود.
مقاله ۴ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱
پدیده نخست شهری و الگوی نظام شهری در ایران | شهرام امیرانتخابی؛ آذر کریمی حصاری
شهرها به عنوان مراکز اصلی تجمع و تمرکز جمعیت و فعالیت بخش‌های بازرگانی، صنعتی، فرهنگی، اداری و سیاسی به شمار می‌روند. در نتیجه، استخوان‌بندی و چارچوب اصلی سازمان فضایی کشور را شبکه سلسله مراتبی از مراکز شهری تشکیل می‌دهند. برای تبیین اندازه شهرها در درون این شبکه، برخی پژوهشگران همچون اویرباخ مدل‌های فضایی خاصی (مدل رتبه – اندازه) را پیشنهاد نموده‌اند که اندازه جمعیتی شهرها را نسبت به بزرگ‌ترین شهرها بیان می‌کند. اما رشد نامتوازن و افسارگسیخته شهرهای بزرگ و برتری بیش از اندازه آنها بر دیگر شهرها چه در سطح ملی و چه در چارچوب استانی، به پیداش پدیده‌ای انجامیده است که تشدید و تداوم این فرایند، به‌تدریج بر قطبی شدن هرچه بیشتر فضای کشور و بی‌عدالتی فضایی منجر می‌شود که نتیجه آن عدم توسعه اجتماعی و اقتصادی شهرهای کوچک، میانی و نواحی پیرامون آنها است. تهران طی یک سده اخیر پایتخت سیطره بی‌چون‌وچرای خود را بر شبکه شهری کشور تحمیل کرده است. در مرحله بعدی، بیشتر مراکز استان‌ها نیز همین رابطه را با دیگر شهرها برقرار نموده‌اند. تنها برخی مراکز استان‌ها، به علت تازه تأسیس بودن، موقعیت مکانی خاص و شرایط تاریخی و جغرافیایی‌شان هنوز به پدیده نخست شهری نرسیده‌اند، اما روند‌های کنونی و الگوهای رایج شهرنشینی آنها نیز تا مرحله‌ای بحرانی و غیرقابل بازگشت می‌تواند ادامه یابد.
مقاله ۵ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱
نقش آموزش شهروندی در بهبود مناسبات اجتماعی | اسماعیل کاوسی؛ ابوالفضل اسماعیلی
مفاهیم، اصول و نهادهای مربوط به شهروندی طی قرون متمادی گسترش یافته و دارای پیشینه طولانی است. یکی از مهم‌ترین وظایف نهادهای اجتماعی، آماده ساختن شهروندان جهت مشارکت هرچه بیشتر در اداره امور زندگی خودشان است. در این رابطه، آموزش شهروندی به نوعی تربیت گفته می‌شود که به توسعه و پرورش مهارت‌ها و قابلیت‌های شهروندی منجر خواهد شد. در این مقاله ضمن ارائه تصویری از آموزش شهروندی و لزوم آن در اداره بهتر امور شهرها در راستای تبیین نقش آموزش شهروندی و بهبود مناسبات اجتماعی به مفهوم آن در زندگی شهری پرداخته و سپس آموزش شهروندی در ارتقاء مناسبات اجتماعی توصیف شده است. در ادامه نیز شیوه‌های رایج جهت ارتقاء مناسبات اجتماعی معرفی، نقش سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی در این رابطه تشریح و در نهایت فرایند تدوین برنامه‌های آموزش جهت ارتقاء مناسبات اجتماعی توصیف شده است.
مقاله ۶ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱
ارائه مدل مدیریت مشارکتی کیفیت سیستم‌های حمل‌ونقل درون‌شهری | کاوه جوانی؛ اردشیر سیاح مفضلی
دگرگونی‌های گسترده‌ای که در دهه‌های اخیر در مسائل شهری رخ داده، سازمان‌های مسئول را در عمل با رویکردهای نوینی روبرو ساخته که برآیند قطعی دگرگونی جایگاه نسبی آنها بوده است. با درک این مهم و تشخیص اینکه سیستم حمل‌ونقل و ترافیک شهری (تهران) مانند یک ارگان زنده و پویا، دارای یک مدل اقتضاییِ بنیان‌یافته بر فرهنگ و زیست‌بوم‌شناختی نیست، بر آن هستیم تا یک مدل اقتضایی برای بهبود این سیستم برپایه روش‌شناسی علمی ارائه دهیم. این مدل «مدل مدیریت مشارکتی کیفیت سیستم‌های حمل‌ونقل درون شهری» نام دارد و سازه‌های آن در نتیجه هشت عامل اساسی در قالب هشت سیستم تعیین می‌شود. مهم‌ترین ویژگی این عوامل «کیفیت و پاسخگویی به شهروندان» است.
مقاله ۷ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱
پدیده گسترش کالبدی و فضایی شهرها به سوی روستاها | حمیرا بردبار؛ اسماعیل ابراهیمی
از جلوه‌های اصلی شهرنشینی در دنیای کنونی، رشد و توسعه فیزیکی شهرها، در کنار افزایش جمعیت شهری است. این پدیده پس از انقلاب صنعتی در جهان غرب شدت یافت، اما پس از مدتی با نگرانی طرفداران محیط‌زیست و چشم‌اندازهای روستایی کنترل شد؛ به‌گونه‌ای‌که در کشورهای اروپایی، ایالات متحده و ژاپن قوانینی بر شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری حاکم شده که توسعه فیزیکی و کالبدی شهرها در فضای پیرامون روستایی‌شان را تابع ضوابط و مقررات ویژه‌ای نموده است؛ تا اراضی کشاورزی، جنگل‌ها و سایر عرصه‌های زیست‌محیطی کمتر مورد تهاجم اراضی شهری قرار گیرند. درحالی‌که شهرهای کشورهای درحال توسعه ـ که دوره اوج‌گیری شهرنشینی را به‌تازگی از سر می‌گذرانند ـ با شتاب حیرت‌آوری به سوی عرصه‌های روستایی و کشاورزی در حال گسترش هستند و اراضی زراعی و جنگلی با تغییر کاربری به اراضی شهری تبدیل می‌شوند. بنابراین توجه به تجارب و یافته‌های کشورهای توسعه یافته در این خصوص بسیار حائز اهمیت است.
مقاله ۸ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱
بررسی جایگاه و میزان اثربخشی آموزش‌های ترافیکی (با نگاهی به الگوی جهانی شهر سالم) | اردشیر سیاح مفضلی؛ امیر قندچی
