فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۵

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات توسعه گردشگری در نواحی روستایی و با تأکیـد بـر تغییرات کاربری اراضی انجام شده است؛ زیرا توسعه روزافزون فعالیت­های گردشگری به ویژه در روستاهای حاشیه پیرامون شهری، سبب تغییرات کالبدی گسترده­ای در روستاهای دارای جاذبه طبیعی شده است. در این مطالعه از روش­شناسی توصیفی- تحلیلی با استفاده از شیوه کتابخانه­ای و میـدانی در جمع­آوری داده­هـا استفاده شده است. داده­ها بر اساس شاخص­های استخراج شده از ادبیات نظری و تکمیل ۳۵۶ پرسشنامه محقق­ساخته در ۱۰ سکونتگاه روستایی با جاذبه گردشگری شهرستان بینالود انجام گرفته است. روایی پرسشنامه از طریق پانل تخصصی و پایایی آن نیز در مؤلفه­های مختلف از طریق روش آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. برای تحلیـل داده­هـا از آمـار توصیفی و آمار استنباطی شامل آزمونT  تک­نمونه­ای برای مقایسه میانگین­های شاخص­ها و مؤلفه­ها، آزمون همبستگی پیرسون و مدل رگرسیون استفاده شده است. همچنین از مدل اولویت­بندی وایکور برای سنجـش بیشترین تغییرات کاربری اراضی در نواحی روستاییِ موردبررسی استفاده شد. یافته­ها نشان می­دهد که بین حضور گردشگران با مؤلفه­های تغییرات کالبدی، تمایل به تغییر کاربری، تحولات ساختاری-ارتباطی و تحولات اقتصادی در روستاها ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین یافته­های رگرسیونی گویای این نکته است که بخش قابل توجهی از متغیر وابسته (تغییرات کاربری) توسط متغیر مستقل (حضور گردشگران) قابل تبیین است و نیز بررسی نتایج رتبه­بندی روستاهای مورد مطالعه به لحاظ تأثیرپذیری تغییرات کاربری اراضی از گردشگری نیز بیانگر این است که روستاهای مایان علیا، سفلی و وسطی بیشتر دچار تغییرات کاربری اراضی شده­اند.

 

دریافت کامل مقاله

تلاش برای به ثبات رساندن خدمات رسانی پارک ها وفضاهای سبز در شهرهایی مانند بندرعباس احتیاج به برنامه ریزی راهبردی کارآمدی دارد. پژوهش حاضر با هدف توسعه راهبردی کالبدی پارک ها وفضاهای سبز شهربندرعباس برای نخستین بار مدل راهبردی Meta-SWOT را در پژوهش های شهری و منطقه ای معرفی کرده است. برای اجرای این پژوهش از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است و روش جمع آوری داده ها و تحلیل اطلاعات موردنیاز به صورت اسنادی و میدانی است. برای تدوین راهبردی توسعه و تشریح اهداف، منابع و توانایی ها و عوامل کلان محیطی از تکنیک تحلیلی Meta-SWOT استفاده شده است. بر اساس نتایج، عامل خشکسالی به عنوان بزرگترین مانع کلان محیطی بر سر راه توسعه و مدیریت پارک ها وفضاهای سبز محسوب می شود. در بین عوامل مؤثر جهت مدیریت و توسعه کالبدی پارک ها وفضاهای سبزدر شهر بندرعباس، مشارکت و همکاری مردم ، وجود زیرساخت های مناسب و وجود نیروی انسانی متخصص و درصدر همه مجاورت با خلیج فارس از بالاترین تناسب راهبردی برخوردار است. از این رو باید به این عوامل توجه ویژه ای کرد، اما وجود کتابخانه و مراکزی مانند باغ گلها وهمچنین، وجود افراد و استادان باتجربه و به نوعی آموزش های تخصصی و فنی به نیروهای مورد نیاز برای حل محدودیت های نیروی انسانی بایستی در صدر اقدامات اجرایی قرار گیرد.

 

 

در گذشته یکی از مردمی­ترین فضاهای شهری در جامعة ایران، میادین شهری بودند، اما در چند دهة اخیر در بی مهری مطلق به سر می­برند. به طوری که امروزه مفهوم اجتماعی میدان، ازمیان رفته و نقش ترافیکی آن اهمیت یافته­ است. میدان آزادی سنندج نیز یکی از بی­شمار مصادیق موجود در ایران است که امروزه مطلوبیت سابق خود را از دست داده ­است. هدف اصلی پژوهش دستیابی به فرآیند خلاق توسعه کالبدی میدان‌های شهری و استفاده از آن در مکان سازی مطالعة موردی است. در این پژوهش چارچوب­نظری با استفاده از روش اسنادی بررسی و ضمن گزینش مکان سازی به عنوان رویکرد سازگار با ماهیت میدان، در قالب موارد”معماری شهری؛ منظرسازی سخت و نرم؛ مشوق و محرک؛ فعالیت؛ زیست­محیطی” ارائه خواهد شد. این پژوهش از لحاظ روش انجام تحقیق، مشارکتی، تحلیلی است و از نتایج روش ترکیبی براساس”مشاهده­گری، پیمایشی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، نظریه گراف (روش گره ویال)، اِنویمت” جهت ارزیابی مؤلفه­های مکان­سازی مطالعة موردی و نیز از تلفیق فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی با جدول سوآت، و بهره­گیری از آن در ماتریس QSPM” جهت اولویت­بندی عوامل سوآت و مؤلفه­های مکانسازی استفاده خواهد شد. ضمن ارائة راهبردها، سیاست­های و توسعة کالبدی مطالعة موردی و فرآیند خلاق توسعة کالبدی میدان­های شهری، مشخص می­شود که به ترتیب اهمیت مؤلفه­های منظرسازی؛ مشوق­ها؛ فعالیت؛ معماری جداره و زیست محیطی بیشترین تأثیر را در مکان­سازی میدان شهری دارند.

 

جوامع انسانی در طول تاریخ کماکان با مخاطرات روبرو بوده و همواره اثرات زیان­باری را متحمل شده‌اند. مخاطرات محیطی نه‌تنها به لحاظ تعداد، بلکه با افزایش تنوع و میزان خسارات به­ویژه در نواحی روستایی در حال وقوع‌اند. ارتباط نزدیک با محیط، محرومیت، عدم آگاهی و آمادگی موجب افزایش آسیب‌پذیر شدن نواحی روستایی می­شود. با این‌ وجود پدیده‌هایی اجتناب‌ناپذیر بوده و تنها راه مقابله با آن، مدیریت آنها است. یکی از رویکردهای رویارویی با مخاطرات و بحران‌های محیطی، تاب‌آوری است. منطقه مورد مطالعه با قرارگیری در معرض انواع مختلف مخاطرات، در شرایط آسیب‌پذیری بالایی قرار دارد و سنجش میزان تاب‌آوری آن ضرورت دارد. این پژوهش از نوع کاربردی و هدف آن بررسی و تبیین میزان تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی در بخش بلداجی از توابع شهرستان بروجن است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر پیمایش است. داده­های موردنیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه­ای و بررسی­ میدانی در سطح خانوار گردآوری‌ شده و حجم نمونه طبق فرمول کوکران از جامعة ۲۲۷۶ خانواری، معادل ۳۲۹ خانوار برآورد شد و پرسشنامه با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده تکمیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که سطح تاب‌آوری در بعد اجتماعی و کالبدی به ترتیب با میانگین ۴۵/۳ و ۲۳/۳ در حد «مطلوب»، در بعد اقتصادی با میانگین ۰۱/۳ در حد «متوسط» و در بعد مدیریتی با میانگین ۸۵/۲ در سطح «نامطلوب» قرار دارد. به علاوه در بین روستاهای مختلف روستای آورگان بالاترین سطح تاب‌آوری و روستاهای سلطان‌آباد و علی‌آباد در پایین‌ترین سطح قرار دارند. درمجموع نیز وضعیت تاب‌آوری در ۲۱درصد روستاها «مناسب»، در ۵۰ درصد«متوسط» و در حدود ۲۹درصد«نامناسب» بوده است.