فصلنامه هنر و تمدن شرق شماره ۱۰ زمستان ۱۳۹۴
فهرست مقالات در فصلنامه هنر و تمدن شرق شماره ۱۰
۱- پیشگامی ایرانیان در فرهنگ و دانش‌های بشری از نگاه فریدون جنیدی | شهره جوادی
۲- پژوهشی در شناخت نقش ناشناخته پریشو | فریدون آورزمانی
۳- استوره خورشید در هند و ایران | شهره جوادی؛ علی نیکویی
۴ – کلیسای سنت استپانوس با پیشینه نیایشگاه باستانی ایران | گلناز کشاورز
۵ – مراسم آیینی و گفتمان آن با فضای شهری در هند | هدا کاملی؛ عطیه غفوری؛ میترا قربانی کلخواجه
۶- چگونگی تجلیات تری‌مورتی در معابد هندو | سیما کواکبی
چکیده مقاله ۱ فصلنامه هنر و تمدن شرق شماره ۱۰
بسیاری از علوم و فنون که در اختیار انسان امروزی است با تجربه و تلاش ایرانیان کشف و به انجام رسیده است. شایان توجه است که زنان در این عرصه پیشگام بوده و سهم بسزایی داشته اند. نیاکان ما در سرزمین آفتاب با درایت و بینش برتر نسبت به سایر ملل، فرهنگ و تمدنی شگرف آفریدند که نور آن تاکنون در شرق و غربِ عالم پرتو افشانی می‌کند اما دریغ و افسوس که خود، ریشه این میراث گرانبها را به درستی نشناخته و چه بسا آن را تحفه بیگانگان می دانیم.
چکیده مقاله ۲ فصلنامه هنر و تمدن شرق شماره ۱۰
در سال ۱۳۸۳ نقش برجسته‌ای نزدیک دریاچه پریشان کشف شد و در فهرست آثار ملّی ثبت شد. مشخصات این سنگ‌نگاره، آن را به دوران ساسانی نسبت می‌دهد. از آنجا که علل ایجاد این نقش و موضوع آن تاکنون بررسی نشده است، نقش مذکور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با دیگر سنگ‌نگاره‌های ساسانی و سکه‌های این عصر مطابقت داده شد، ازآنجاکه در حوالی این سنگ‌نگاره‌ها نیزار و دریاچه وجود دارد و نقش بر بلندای کوه قرارگرفته و تصویر زنی را نشان می‌دهد، می‌توان نتیجه گرفت که نقش مربوط به آناهیتا ایزد بانوی آب‌هاست که همچون دیگر نقش برجسته‌های ساسانی در جوار چشمه، رودخانه و در ارتباط با آیین آنان است. آناهیتا فرشته نگهبان آب‌ها و مظهر برکت و فراوانی در باور ایرانیان باستان بوده است.
چکیده مقاله ۳ فصلنامه هنر و تمدن شرق شماره ۱۰
عنصر آسمانی خورشید که انرژی خارق‌العاده‌اش به ماه و ستارگان نور می‌بخشد و حیات انسان وابسته به آن است، در بسیاری از باورهای کهن توسط ادبا و فلاسفه مورد ستایش و تکریم بوده است، منشأ تکریم خورشید در میان تمام ملت‌ها و ادیان، یا از منافع این عنصر حیات‌بخش نشأت می‌گرفت و یا وحشت از غضب این ستارة فروزان و از دست دادن آن بوده است. در این مقاله به جایگاه استوره ی خورشید در تفکر ایرانیان و هندیان به‌عنوان دو قوم آریایی پرداخته می‌شود و جلوه خورشید در متون کهن هر دو سرزمین به شکل مقایسه‌ای مد نظر قرار می‌گیرد تا تفاوت‌ها و شباهت‌های آنها آشکار شود.
چکیده مقاله ۴ فصلنامه هنر و تمدن شرق شماره ۱۰
سرزمین کهن ایران دارای اماکن مقدس بسیاری است که این مکان‌ها غیر از ارتباط با ادیان کنونی، مرتبط با ادیان کهن بوده‌اند. ایرانیان در‌طول تاریخ به عناصر طبیعی و حیات‌بخش احترام گذاشته و معابدی به آنان اختصاص می‌دادند. کلیسای سنت‌استپانوس که در گذشته یکی از معابد بزرگ ایران بوده دارای سنگ‌نگاره‌هایی با نقوش نمادین، برخی ویژگی‌های معماری، طبیعت و نیز تاریخ خاص منطقه‌ی جلفای ارس که گویای این پیشینه است.
دریافت کامل مقاله
چکیده مقاله ۵
جشن‌ها و مراسمی که ریشه در اعتقادات مردم داشته و اجرای آنها در طول سالیان تثبیت شده باشد، مراسم آیینی خوانده می‌شود. این‌گونه مراسم یا در معابد و محوطه‌های محدود معماری یا در فضاهای شهری و عمومی برگزار می شود. در این مقاله مراسمی که در حوزه شهری، به‌صورت جمعی و عمومی اجرا می‌شوند ، مدنظر است و تلاش می کنیم به سؤالاتی برای درک ارتباط مراسم آیینی با فضاهای شهری پاسخ‌گوییم.
چکیده مقاله ۶
معابد” در آیین هندو مکانی برای تجلی “اوتار”۲ خدایان هستند که مردم با حضور در معبد، در مقابل آنها کرنش کرده و نذوراتی همچون گل، عود، نقل، آب مقدس و …. را پیشکش می‌کنند. این تجلیات به صور هنری گوناگون از جمله نقاشی و پیکرتراشی و … در معابد مشاهده می‌شوند اما در این نوشتار فقط هنر پیکرتراشی مورد بررسی بوده است، که در قرون پیشین در غار- معبدها و اکنون در معابد و منازل هندوها می‌توان دید. آئین هندو که از آئین‌های کهن شبه قاره هند است به عنوان دین غالب سرزمین هند هنوز رواج دارد و اغلب آثار هنری آن نیز به نوعی با همین دین مرتبط است.
